《綠色短評》

 | | | 轉寄

有來有往，無來清爽！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2024.02.18




Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī


《 Le̍ksek toánphêng 》　 Lí Lâmhêng

　　Ūlâi ūóng, bôlâi chhengsóng!

Lâng kah lâng chi kan sī hō͘siong, lí tùi góa hó, góa mā tùi lí hó; góa unjiû tùithāi lí, lí mā kāngkhoán ánne tùithāi góa. Chhùpiⁿ thâubóe mā sī ánne, ta̍kê lóng hibāng chhùpiⁿ hôhó. Mákai pēⁿīⁿ ū chhut siaⁿ kóng, goānì choh lí ê hó chhùpiⁿ, ū siáⁿmi̍h sinkhó͘ pēⁿthiàⁿ bián hoânló, lâi chhōe lí ê hó chhùpiⁿ — Mákai Pēⁿīⁿ. Lán Tâioân sio̍kgí ōe kóng tit chiâⁿ hó,"khiā chhù tio̍h hó chhùpiⁿ, chò chhân tio̍h hó chhân piⁿ."nā tútio̍h chi̍tê pháiⁿ chhùpiⁿ chi̍t ji̍t kàu àm tī lí ê mn̂gkháu búthûi lāngkùn, si̍tchāi chin iàsiān, lí mā bô i hoat. Chhinchhiūⁿ Tiongkok chiànki, chiànlām, khìkiû, ēsái kóng sī làngsî bô làngji̍t lâi Tâioân Háikiap tiongsòaⁿ hūkīn jiáuloān, sinchiaⁿ tio̍h phài 5 chiahpái kunki, 4 tâipái kunlām lâi pài nî! chhegō͘ phài 21 chiahpái kunki lâi, kîtiong 4 chiahpái chhiauoa̍t Tâioân Háikiap tiongsòaⁿ, phài 6 tâipái kunlām lâi Tâihái chiuûi oa̍htāng, si̍tchāi chin khóò͘ⁿ!

Koh khah khóò͘ⁿ sī, jīgoe̍h chheit, Tiongkok Bînhângkiok soanpò͘, ùi chitji̍t khí chhúsiau M503 hânglō͘ ùi pak hiòng lâm ūnhêng ê chhòsi, lēnggōa khé ēng M503 hânglō͘ W122, W123 liânchiap hângsòaⁿ ùi sai hiòng tang ūnhêng. Inūi chit tiâu hângsòaⁿ kīlî "Háikiap tiongsòaⁿ"siōng kīn kantaⁿ7.8 konglí, tìsú gōakài káitha̍k Tiongkok chitê tōngchok sī chûnsim beh kā "Háikiap tiongsòaⁿ" bú hō͘ phúphú būbū. Jîchhiáⁿ Tiongkok khaisí ēng nn̄g tiâu ùi sai hiòng tang liânchiap ê hângsòaⁿ, chiapkīn Tâioân poe óng Κimmn̂g Máchó͘ êhângsòaⁿ, ē énghióng tio̍h huihêng anchoân.

Tiongkok ko͘ pêng soanpò͘ káipiàn hiānchōng, Tâioân tongjiân kā khòaⁿ choh sī put iúsiān ê chokûi, kengkòe lán kok khòapō͘ ē hia̍psiong génggī, koattēng tùi Tiongkok chè chhut hoánchè. Tio̍h sī goânpún Kauthongpō͘ beh tī kiⁿî saⁿgoe̍h chheit káitû "kìm thoân lēng", khaihòng lán kok jînbîn cho͘thoân khì Tiongkok lúiu. Jīgoe̍h chhechhit, Kauthongpō͘ Koankongsú soanpò͘, ùi chitji̍t khí thêngchí giúchio khì Tiongkok ê líhêng thoân. Gō͘goe̍h té chêng íkeng chiâⁿ thoân·ê, ētàng chiàu kèōe chiânóng Tiongkok lúiu. La̍kgoe̍h chheit khí tio̍h bûhān kî thêng thoân. Kauthong pō͘tiúⁿ Ông Kokchâi piáusī, siatsú Tionghong khaihòng thoânkheh kòelâi, mā bô koh ū kîtha chi̍t hēlia̍t ê tōngchok, ētàng kóaⁿkín kah Tâioân kauthong M503 hânglō͘, Tâioân tittio̍h hôeèng liáuāu, ē tùi siongkoan chèngchhek chò āusòa ê kiámthó.

Lán chai Búhàn hìiām po̍khoat liáuāu, Tâioân kah Tiongkok, lóng tī 2020 nî itgoe̍h té soanpò͘ ùi jīgoe̍h chheit khaisí chiāmthêng lúhânggia̍p cho͘thoân chiânóng Tiongkok kah lâi Tâioân lúiu. 2023 nî pehgoe̍h chhecha̍p, Tiongkok soanpò͘ chitji̍t khí hoeho̍k chiânóng Ji̍tpún, Hânkok, Bíkok, Òchiu téng 78 kok ê chhutkéng thoântūi lúiu, tānsī Tâioân bô tī miâtoaⁿ lāité. Ìsù sī kóng, Tiongkok kàu taⁿ iáu bōe hoeho̍k Tiongkok lâng cho͘thoân lâi Tâioân lúiu.

　　 Jīgoe̍h chhepeh, Tiongkok Koktâipān hoatgiânjîn Chu Hōngliân phoephêng kóng, Bînchìntóng í chèngtī piànlāng lúiu, kantaⁿē hō͘ Tâioân bînchiòng kah lúiugia̍p kài putboán. Chioh mn̄g chi̍tē, Tiongkok hutjiânkan soanpò͘ káipiàn M503 hânglō͘ ūnhêng hongsek, jîchhiáⁿ Tiongkok kàu chitchūn mā iáubōe khaihòng Tiongkoklâng cho͘thoân lâi Tâioân lúiu, kám m̄ sī Tiongkok tāiseng chèngtī piànlāng?

Lâng kah lâng chi kan ê kaupôe, kok kah kok chi kan ê lâióng, lóng engkai chhut tī chinsim sêngì, chhinchhiūⁿ Tâioân sio̍kgí ōe só͘ kóng·ê,"ū lâi ū óng, bô lâi chhengsóng!" bô pitiàu biánkióng. (240216)


Pe̍hōejīpán/白話字版



《 Le̍ksek toánphêng 》　 Lí Lâmhêng

　　Ūlâi ūóng, bôlâi chhengsóng!

Lâng kah lâng chi kan sī hō͘siong, lí tùi góa hó, góa mā tùi lí hó; góa unjiû tùithāi lí, lí mā kāngkhoán ánne tùithāi góa. Chhùpiⁿ thâubóe mā sī ánne, ta̍kê lóng hibāng chhùpiⁿ hôhó. Mákai pēⁿīⁿ ū chhut siaⁿ kóng, goānì choh lí ê hó chhùpiⁿ, ū siáⁿmi̍h sinkhó͘ pēⁿthiàⁿ bián hoânló, lâi chhōe lí ê hó chhùpiⁿ — Mákai Pēⁿīⁿ. Lán Tâioân sio̍kgí ōe kóng tit chiâⁿ hó,"khiā chhù tio̍h hó chhùpiⁿ, chò chhân tio̍h hó chhân piⁿ."nā tú tio̍h chi̍tê pháiⁿ chhùpiⁿ chi̍t ji̍t kàu àm tī lí ê mn̂gkháu búthûi lāngkùn, si̍tchāi chin iàsiān, lí mā bô i hoat. Chhinchhiūⁿ Tiongkok chiànki, chiànlām, khìkiû, ē sái kóng sī làngsî bô làngji̍t lâi Tâioân Háikiap tiongsòaⁿ hūkīn jiáuloān, sinchiaⁿ tio̍h phài 5 chiahpái kunki, 4 tâipái kunlām lâi pài nî! chhegō͘ phài 21 chiahpái kunki lâi, kîtiong 4 chiahpái chhiauoa̍t Tâioân Háikiap tiongsòaⁿ, phài 6 tâipái kunlām lâi Tâihái chiuûi oa̍htāng, si̍tchāi chin khóò͘ⁿ!

Koh khah khóò͘ⁿ sī, jīgoe̍h chheit, Tiongkok Bînhângkiok soanpò͘, ùi chitji̍t khí chhúsiau M503 hânglō͘ ùi pak hiòng lâm ūnhêng ê chhòsi, lēnggōa khé ēng M503hâng lō͘ W122, W123 liânchiap hângsòaⁿ ùi sai hiòng tang ūnhêng. Inūi chit tiâu hângsòaⁿ kīlî "Háikiap tiongsòaⁿ"siōng kīn kantaⁿ7.8 konglí, tìsú gōakài káitha̍k Tiongkok chitê tōngchok sī chûnsim beh kā "Háikiap tiongsòaⁿ" bú hō͘ phúphú būbū. Jîchhiáⁿ Tiongkok khaisí ēng nn̄g tiâu ùi sai hiòng tang liânchiap ê hângsòaⁿ, chiapkīn Tâioân poe óng Κimmn̂g Máchó͘ êhângsòaⁿ, ē énghióng tio̍h huihêng anchoân.

Tiongkok ko͘ pêng soanpò͘ káipiàn hiānchōng, Tâioân tongjiân kā khòaⁿ choh sī put iúsiān ê chokûi, kengkòe lán kok khòapō͘ ē hia̍psiong génggī, koattēng tùi Tiongkok chè chhut hoánchè. Tio̍h sī goânpún Kauthongpō͘ beh tī kinnî saⁿgoe̍h chheit káitû "kìm thoân lēng", khaihòng lán kok jînbîn cho͘thoân khì Tiongkok lúiu. Jīgoe̍h chhechhit, Kauthongpō͘ Koankongsú soanpò͘, ùi chitji̍t khí thêngchí giúchio khì Tiongkok ê líhêng thoân. Gō͘goe̍h té chêng íkeng chiâⁿ thoân ê, ē tàng chiàu kèōe chiânóng Tiongkok lúiu. La̍kgoe̍h chheit khí tio̍h bûhān kî thêng thoân. Kauthong pō͘tiúⁿ Ông Kokchâi piáusī, siatsú Tionghong khaihòng thoânkheh kòelâi, mā bô koh ū kîtha chi̍t hē lia̍t ê tōngchok, ē tàng kóaⁿkín kah Tâioân kauthong M503 hânglō͘, Tâioân tit tio̍h hôeèng liáuāu, ē tùi siongkoan chèngchhek chò āusòa ê kiámthó.

Lán chai Búhàn hìiām po̍khoat liáuāu, Tâioân kah Tiongkok, lóng tī 2020 nî itgoe̍h té soanpò͘ ùi jīgoe̍h chheit khaisí chiāmthêng lúhânggia̍p cho͘thoân chiânóng Tiongkok kah lâi Tâioân lúiu. 2023 nî pehgoe̍h chhecha̍p, Tiongkok soanpò͘ chitji̍t khí hoeho̍k chiânóng Ji̍tpún, Hânkok, Bíkok, Òchiu téng 78 kok ê chhutkéng thoântūi lúiu, tānsī Tâioân bô tī miâtoaⁿ lāité. Ìsù sī kóng, Tiongkok kàu taⁿ iáu bōe hoeho̍k Tiongkok lâng cho͘thoân lâi Tâioân lúiu.

　　 Jīgoe̍h chhepeh, Tiongkok Koktâipān hoatgiânjîn Chu Hōngliân phoephêng kóng, Bînchìntóng í chèngtī piànlāng lúiu, kantaⁿē hō͘ Tâioân bînchiòng kah lúiugia̍p kài putboán. Chioh mn̄g chi̍tē, Tiongkok hutjiânkan soanpò͘ káipiàn M503hânglō͘ ūnhêng hongsek, jîchhiáⁿ Tiongkok kàu chitchūn mā iáubōe khaihòng Tiongkoklâng cho͘thoân lâi Tâioân lúiu, kám m̄ sī Tiongkok tāiseng chèngtī piànlāng?

Lâng kah lâng chi kan ê kaupôe, kok kah kok chi kan ê lâióng, lóng engkai chhut tī chinsim sêngì, chhinchhiūⁿ Tâioân sio̍kgí ōe só͘ kóng·ê,"ū lâi ū óng, bô lâi chhengsóng!" bô pitiàu biánkióng. (240216)




人kah人之間是互相，你對我好，我mā對你好；我溫柔對待你，你mā仝款ánne對待我。厝邊頭尾mā是ánne，ta̍k个lóng希望厝邊和好。馬偕病院有出聲講：願意作你ê好厝邊，有啥物身苦病疼免煩惱，來chhōe你ê好厝邊—馬偕病院。咱台灣俗語話講得chiâⁿ好：「khiā厝tio̍h好厝邊，做田tio̍h好田邊。」若tú tio̍h一个pháiⁿ厝邊一日到暗tī你ê門口舞槌弄棍，實在真厭siān，你mā無伊法。親像中國戰機、戰艦、汽球，ē sái講是曠（làng）時無曠日來台灣海峽中線附近擾亂，新正tio̍h派5隻次軍機、4台次軍艦來拜年！初五派21隻次軍機來，其中4隻次超越台灣海峽中線，派6台次軍艦來台海周邊活動，實在真可惡！

Koh khah可惡是：二月初一，中國民航局宣布，ùi即日起取消M503航路ùi北向南運行ê措施，另外啟用M503航路W122、W123銜接航線ùi西向東運行。因為chit條航線距離「海峽中線」上近kantaⁿ7.8公里，致使外界解讀中國chitê動作是存心beh kā「海峽中線」舞hō͘ phúphú霧霧。而且中國啟用兩條ùi西向東銜接ê航線，接近台灣飛往金門馬祖ê航線，ē影響tio̍h飛行安全。

中國孤pêng宣布改變現狀，台灣當然kā看作是不友善ê作為，經過咱國跨部會協商研議，決定對中國祭出反制。Tio̍h是原本交通部beh tī今年三月初一解除「禁團令」，開放咱國人民組團去中國旅遊。二月初七，交通部觀光署宣布，ùi即日起停止giú招去中國ê旅行團。五月底前已經成團ê，ē tàng照計畫前往中國旅遊。六月初一起tio̍h無限期停團。交通部長王國材表示，設使中方開放團客過來，mā無koh有其他一系列ê動作，ē tàng趕緊kah台灣溝通M503航路，台灣得tio̍h回應了後，ē對相關政策做後續ê檢討。

咱知武漢肺炎爆發了後，台灣kah中國，lóng tī 2020年一月底宣布ùi 二月初一開始暫停旅行業組團前往中國kah來台灣旅遊。2023年八月初十，中國宣布即日起恢復前往日本、韓國、美國、澳洲等78國ê出境團隊旅遊，但是台灣無tī名單內底。意思是講，中國到taⁿ猶未恢復中國人組團來台灣旅遊。

　　二月初八，中國國台辦發言人朱鳳蓮批評講，民進黨以政治變弄旅遊，kantaⁿēhō͘台灣民眾kah旅遊業界不滿。借問一下，中國忽然間宣布改變M503航路運行方式，而且中國到chit陣mā猶未開放中國人組團來台灣旅遊，kám m̄是中國tāi先政治變弄？

人kah人之間ê交陪，國kah國之間ê來往，lóng應該出tī真心誠意，親像台灣俗語話所講ê：「有來有往，無來清爽！」無必要勉強。 (240216)