《Hūiphêng ê 古坑咖啡》

 | | | 轉寄

Thô͘piah chhù 塗壁厝

作者 Chng Hūiphêng 2021.01.17



Bōe tha̍kchheh íchêng, chhù kantaⁿ sī góa chia̍hpn̄g, sé sengkhu ê só͘chāi. Inūi gín'á thàuchá chia̍hpn̄g pá chiū chhutkhì chhōe gín'á phōaⁿ chhitthô, chhitthô kah bô tàu bô àm. Khah chá ê gín'á bô lâng kòa pió'á, náē chaiiáⁿ chia̍hpn̄g sîkan kàu ahbōe? Toh chi̍t kháuchàu nā pn̄g chú se̍k, chiū hiu kiáⁿ tńg khì, khah thiaⁿ ōe ê iahsī khah siohphôe ê, chiū chaiiáⁿ hó kín tńg khì, chiah bōe thó phôe thiàⁿ, khah bânphôe ê tio̍h ài pē bú giah̍ chhôe'á tī āupiah ah.

Íchêng, khòaⁿ chia̍hpn̄g chiū chaiiáⁿ châbó͘lâng kah gín'á ê tē ūi, gín'á sī pn̄g tété leh, chhài ngehngeh leh khì piⁿ a chia̍h, châbó͘lâng chúpn̄g chú se̍k, tio̍h ài tán châpo͘lâng kah gín'á chia̍hpá liáu, chiah lâi khêng chhàibóe, chia̍hpn̄g pá koh ài siu tohténg, sé óaⁿtī. Chit chióng chênghóng chitmá tī chngkha iáu khòaⁿ ē tio̍h.

Goán lāupē hiaⁿtī sûilângchia̍h liáuāu,goán chi̍t ke tōasè lóng tòa chòhóe, chia̍hpn̄g ittēng sī tán kàu lâng chiâu kàu chiah ē tàng tāng tī , ngeh chhài ê sî chiū ē seng hunchò gō͘hūn, goán pâ ā phòechhài ūkàu séng, chíiàu ū kiâm chiū chia̍h ē lo̍hpn̄g, kiaⁿ i m̄ kam phòe chhài. Ū sî i khah òaⁿ tńg.lâi, chiū ē mē goán iā m̄ seng chia̍h! Ài chia̍h léngpn̄g sī—bo͘h?" Sûijiân hông mē, m̄ koh simkoaⁿ lāi mā chin unloán.

Goán akong kah goán pâ lóng sī tōapâng, m̄ chiah goán khùn ê pângkeng óa tī kongthiaⁿ ê liôngpêng, hit ê sîchūn chi̍t kehóe'á gō͘ ê khùn kâng chi̍t téng bînchhn̂g, joa̍h lâng ê sî, nê kâng chi̍t niá bángtà, bángtà tiàu hó, tio̍h ài seng phah báng. Góa lóng khùn tī lāi kak, ta̍kpái pòaⁿmê beh pàngjiō, tio̍h ài hāⁿ kòe góa pâ'á kah goán bú á ê khathúi, koh ài thoah khui thoahmn̂g,nā bô sèjī kā lâng chhá chengsîn, ē hông liām kóng, "Beh khùn iā bô ài pàngjiō pàngpàng leh, chiah teh chhá lâng ê bîn."

Bînchhn̂g kha lāikak sī goán sèhàn khǹg ang'áphiau,chu'á, pâi'á kah chhitthômi̍h ê pìbi̍t só͘chāi, inūi chhéngthûn ê sî,goán bú á chiah ē khì chheng lāikak, gōakháu bīn lóng sī khǹg chohsit ê kesithâu'á. Beh khì chhitthô ê sî, chiū pê ji̍p lāikak the̍hthe̍h leh chiah chhutkhì sńg. Goán tau tòa thô͘piahchhù,"thô͘ piah"sī ēng tekbi̍h'á pīⁿ hō͘ i hó, chiah ēng chho͘khng kiáu thô͘ , kô͘ tī tekbi̍h'á téng, koh ēng chio̍hhoe boah gōabīn. Chit chióng thô͘ piah, bōekhamtit chhiâng tio̍h tōahō͘, kiànnā tōahō͘ lo̍h soah,goán pâ tio̍h ài kóaⁿkín pó͘ piah.

Thô͘piah lóng ū tiàu goe̍hle̍k, goe̍hle̍k siōng ū ìgī ê sī hō͘ góa ta̍k kang lóng oa̍h tī ǹgbāng tangtiong. Inūi nā ōaⁿ sin goe̍hle̍k, chiū piáusī kòenî beh kàu ah, chiū ū sin saⁿ thang chhēng, ângpau thang the̍h. Nî kòe liáu, chiūsī jīgoe̍h 19 Máchó͘ seⁿ, ū pò͘tē hì thang khòaⁿ, ū chìⁿkóe thang chia̍h; kohlâi sī gō͘ji̍tcheh ū bahchàng thang chia̍h; chhitgo̍ehpòaⁿ pàipài chia̍h ahbah; pehgoe̍hpòaⁿ chia̍h goe̍hpiáⁿ ……. Chhù tùi chinchē lâng lâi kóng, ū bôkâng ê kámchêng, bônāi, koklâng ū koklâng ê kámchhiok, pahpahkhoán, goántau ê thô͘piahchhù sī góa chin hoâiliām ê.

Bōe讀冊以前，厝kantaⁿ是我食飯、洗身軀ê所在。因為gín'á透早食飯飽就出去chhōe gín'á伴chhitthô，chhit thô kah無晝無暗。Khah早ê gín'á無人掛錶á，náē知影食飯時間到 ahbōe？Toh chi̍t口灶若飯煮熟，to̍h hiu kiáⁿ tńg 去，khah聽話 ê iah是khah惜皮 ê，就知影好緊tńg 去，才bōe討皮痛，khah蠻皮 ê tio̍h愛父母gia̍h chhôe'á tī後壁押。
以前，看食飯就知影查某人kah gín'á ê地位，gín'á是飯tété leh， 菜ngehngeh leh去邊.a食，查某人煮飯煮熟，tio̍hài chapo͘人kah gín'á食飽了，才來khêng菜尾，食飯飽koh愛收桌頂、洗碗箸。這種情況chitmá tī chngkha猶看ē著。
阮老爸in兄弟隨人食了後，阮chi̍t家大細lóng tòa做伙，食飯一定是等到人chiâu 到chiah ē tàng tāng箸，ngeh菜ê時就會先分做五份，阮爸á配菜有夠省，只要有鹹就食ē落飯，驚i m̄ kam配菜。有時伊khah òaⁿ tńg 來，就ē罵阮「iā m̄先食！愛食冷飯是 bo͘h？」雖然hông罵，m̄ koh心肝內mā真溫暖。
阮a公kah阮爸lóng是大房，m̄ chiah阮睏ê房間倚tī公廳ê龍pêng，hitê時陣chi̍t家伙á五个睏仝chi̍t頂眠床，熱 人ê時，nê仝chi̍t領bángtà，bángtà nê好，tio̍hài先拍báng。我lóng睏tī內角，tak̍擺半暝beh放尿，tio̍hài hāⁿ過阮爸á kah阮母 à ê kha腿，koh ài thoah開thoah門，若無細膩kā人吵精神，會hông 唸講：「Beh睏也無ài放尿放放 leh，chiah teh吵人ê眠。」
眠床kha內角是阮細漢khǹg尪á標、珠á、牌á kah chhitthô物ê秘密所在，因為chhéngthûn ê時，阮母 à chiah ē去清內角，外口面lóng是khǹg chohsit ê kesithâu'á。欲去chhitthô ê時，就pê入內角提提 leh chiah出去sńg。
阮兜tòa塗壁厝，「塗壁」是用竹bi̍h'á pìn hō͘ i好，才用粗糠攪塗，糊tī竹bi̍h'á頂，koh用石灰抹外面。這種塗壁，bōe堪得chhiâng tio̍h大雨，見若大雨落soah，阮爸tio̍hài趕緊補壁。
塗壁lóng有吊月曆，月曆siōng有意義 ê是hō͘我ta̍k工lóng活tī ǹgbāng當中。因為若換新月曆，就表示過年beh到 ah，就有新衫通穿，紅包通提。年過了，就是2月19觀音生(3月23媽祖生)，有布袋戲通看，有chìⁿ粿通食；koh來是五日節有肉粽通食；七月半拜拜食鴨肉；八月半食月餅……。 厝對真chē人來講，有無仝ê感情，無奈，各人有各人ê感觸，百百款，阮兜ê塗壁厝是我真懷念 ê。