《綠色短評》

 | | | 轉寄

Tī中國寫作ēhông掠去關！你kám知？

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.05.14




Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　Tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ! lí kám chai?

Sìgoe̍h jīchhit, Bíkok hui ênglī cho͘chit "Bíkok pithōe" (PEⁿ America) hoatpò͘ siōng sin ê choân sèkài siáchok chūiûtō͘ pòkò, chíchhut Tiongkok chènghú kūnî koh ke koaiⁿah 6 miâ siáchokchiá, bo̍kchêng chóngkiōng ū 89 miâ siáchokchiá hông koaiⁿkaⁿ, siáchokchiá koaiⁿkaⁿ jînsò͘ íkeng liânsòa tēsì nî choân sèkài tēit miâ, hiánsī tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ ê chōnghóng kèsio̍k teh okhòa.

Lia̍h siáchok ê lâng khì koaiⁿ m̄ sī Tiongkok ê choanlī, kiànnā hoâiⁿpà to̍kchhâi kokka ê chènghú, lóng tùi siáchok ê lâng chin bē sóng, siūⁿ khang siūⁿ phāng beh kiò in tiāmkhì, m̄ thiaⁿ, tio̍h kā lia̍hkhì koaiⁿ. Kinkì Bíkok Pithōe 2022 nî siáchok ê chūiû chísò͘, choân sèkài chokka ê nîchiong thóngkè sò͘, 2022 nî choân sèkài ū 311 miâ chokka koaiⁿ tī kaⁿga̍k ni̍h. Pâi tī Tiongkok āupiah ê sī Ilóng ū 57 miâ, 沙烏地阿拉伯 ū 20 miâ, Pe̍h Gôlôsu, Biántiānkah Oa̍tlâm kok ū 16 miâ.

Tiongkok khah te̍kpia̍t, ū pun choh Hàncho̍k chiàm tosò͘ ê tēkhu, lia̍hkhì koaiⁿ ê chokka ū 35 miâ, tī Sinkiong維吾爾 Chūtìkhu ū 33 miâ, tī Sechông ū 12 miâ, Hiangkáng ū 9 miâ ( kîtiong 3 miâ sī 2022 nî chēngka ê). Lán ēng Hàncho̍k ê Khó͘ Chìéng choh lē lâi soatbêng. 2003 nî cha̍pgoe̍h jīpeh, Pakkiaⁿ tāiha̍k ê Khó͘ Chìéng, 滕彪, 俞江 phoksū kah kongek lu̍tsu Tiuⁿ Chheⁿchúi tī Pakkiaⁿ chhòngli̍p "kong bêng", kháuhō sī "ūitio̍h kongkiōng līek", í kiànli̍p ioksok koânle̍k ê bînchú hoattī chètō͘ choh bo̍kphiau, í kîthāi ētàng lísèng, kiànsiatsèng lâi chhuitōng Tiongkok ê bînchú, hoattī kah siāhōe chènggī. I sī 1973 nî chhutsì ê Hôlâm séng Siongkhu chhībîn, i mā sī sin kongbîn ūntōng ê chúiàu chhòngsíjîn kah piochìsèng jînbu̍t. Pakkiaⁿ chhī Háitiāⁿ khu cha̍psaⁿ, cha̍psì kài Jîntāi tāipiáu. Chhiòngtō kongbîn í hui pōle̍k ê hongsek îhō͘ kakī ê koânek, iaukiû Tionghôa Jînbîn Kiōnghôkok chènghú tio̍h hō͘ kokbîn pêngténg chiapsiū kàuio̍k ê khoânlī, iaukiû koaⁿoân kong pò͘ châisán, chhúhoa̍t húpāi. 2014 nî itgoe̍h jīla̍k, Pakkiaⁿ chhī tēit tiongkip jînbîn hoatīⁿ í "chū chiòng jiáuloān kongkiōng tiûⁿsó͘ tia̍tsū chōe" ê chōe miâ, phòaⁿ chhù Khó͘ Chìéng iúkî tô͘hêng 4 nî. Kâng chi̍t nî sìgoe̍h cha̍pit, pakkiaⁿ chhī kokip jînbîn hoatīⁿ pokhôe Khó͘ Chìéng ê siōngsò͘, îchhî goân phòaⁿ. Kiⁿî (2023) sìgoe̍h chhecha̍p, Lîmgî chhī tiongkip jînbîn hoatīⁿ í "tianhok kokka chèngkoân chōe" phòaⁿ Khó͘ Chìéng iúkî tô͘hêng 14 nî.

"Bíkok Pithōe" chiamtùi Tiongkok ê giânlūn chūiû chōnghóng ū thêchhut chiamtùi sèng ê kiàngī, paukoat, ＊ Ho͘io̍k Pakkiaⁿ tongkio̍k tháupàng só͘ū hông koaiⁿkaⁿ ê chokka, jîchhiáⁿ chiongchí apchè giânlūn chūiû, paukoat chiongchí apchè chiósò͘ bîncho̍k gígiân piáuta̍t.
＊ Ho͘io̍k Liânha̍pkok jînkoân lísū ē chháichhú hêngtōng, chiamtùi Tiongkok giâm hông hānchè giânlūn chūiû kah jînkoân.
＊ Ho͘io̍k Bíkok chènghú tio̍h līiōng koklāi li̍phoat kah kîtha mn̄g chek hongsek, póōe Tiongkok ê giânlūn chūiû kah jînkoân.
＊ Ho͘io̍k khoki kongsi engkai phiahbián sia̍p kah chichhî ásī hō͘ Τiongkiōng símcha chètō͘ ha̍phoat hòa ê sionggia̍p hêngûi.

　　Tī Tâioân siáchok chin chūiû, chin chē lâng m̄chai iáⁿ, tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ! 　(230505)

Chù, 維吾爾　　 沙烏地阿拉伯 　　 chhiáⁿ liām Hôagí



Pe̍hōejīpán/白話字版


《 Le̍ksek toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　Tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ! lí kám chai?

Sìgoe̍h jīchhit, Bíkok hui ênglī cho͘chit "Bíkok pithōe" (PEⁿ America) hoatpò͘ siōng sin ê choân sèkài siáchok chūiûtō͘ pòkò, chíchhut Tiongkok chènghú kūnî koh ke koaiⁿah 6 miâ siáchokchiá, bo̍kchêng chóngkiōng ū 89 miâ siáchokchiá hông koaiⁿkaⁿ, siáchokchiá koaiⁿkaⁿ jînsò͘ íkeng liânsòa tē sì nî choân sèkài tē it miâ, hiánsī tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ ê chōnghóng kèsio̍k teh okhòa.

Lia̍h siáchok ê lâng khì koaiⁿ m̄ sī Tiongkok ê choanlī, kiànnā hoâiⁿpà to̍kchhâi kokka ê chènghú, lóng tùi siáchok ê lâng chin bē sóng, siūⁿ khang siūⁿ phāng beh kiò in tiāmkhì, m̄ thiaⁿ, tio̍h kā lia̍hkhì koaiⁿ. Kinkì Bíkok Pithōe 2022 nî siáchok ê chūiû chísò͘, choân sèkài chokka ê nîchiong thóngkè sò͘, 2022 nî choân sèkài ū 311 miâ chokka koaiⁿ tī kaⁿga̍k n̍i̍h. Pâi tī Tiongkok āupiah ê sī Ilóng ū 57 miâ, 沙烏地阿拉伯 ū 20 miâ, Pe̍h Gôlôsu, Biántiānkah Oa̍tlâm kok ū 16 miâ.

Tiongkok khah te̍kpia̍t, ū pun choh Hàncho̍k chiàm tosò͘ ê tē khu, lia̍hkhì koaiⁿ ê chokka ū 35 miâ, tī Sinkiong維吾爾 Chūtìkhu ū 33 miâ, tī Sechông ū 12 miâ, Hiangkáng ū 9 miâ ( kîtiong 3 miâ sī 2022 nî chēngka ê). Lán ēng Hàncho̍k ê Khó͘ Chìéng choh lē lâi soatbêng. 2003 nî cha̍pgoe̍h jīpeh, Pakkiaⁿ tāiha̍k ê Khó͘ Chìéng, 滕彪, 俞江 phoksū kah kongek lu̍tsu Tiuⁿ Chheⁿchúi tī Pakkiaⁿ chhòngli̍p "kong bêng", kháuhō sī "ūi tio̍h kongkiōng līek", í kiànli̍p ioksok koânle̍k ê bînchú hoattī chètō͘ choh bo̍kphiau, í kîthāi ē tàng lísèng, kiànsiatsèng lâi chhuitōng Tiongkok ê bînchú, hoattī kah siāhōe chènggī. I sī 1973 nî chhutsì ê Hôlâm séng Siongkhu chhībîn, i mā sī sin kongbîn ūntōng ê chúiàu chhòngsíjîn kah piochìsèng jînbu̍t. Pakkiaⁿ chhī Háitiāⁿ khu cha̍psaⁿ, cha̍psì kài Jîntāi tāipiáu. Chhiòngtō kongbîn í hui pōle̍k ê hongsek îhō͘ kakī ê koânek, iaukiû Tionghôa Jînbîn Kiōnghôkok chènghú tio̍h hō͘ kokbîn pêngténg chiapsiū kàuio̍k ê khoânlī, iaukiû koaⁿoân kong pò͘ châisán, chhúhoa̍t húpāi. 2014 nî itgoe̍h jīla̍k, Pakkiaⁿ chhī tē it tiongkip jînbîn hoatīⁿ í "chū chiòng jiáuloān kongkiōng tiûⁿsó͘ tia̍tsū chōe" ê chōe miâ, phòaⁿ chhù Khó͘ Chìéng iúkî tô͘hêng 4 nî. Kâng chi̍t nî sìgoe̍h cha̍pit, pakkiaⁿ chhī kokip jînbîn hoatīⁿ pokhôe Khó͘ Chìéng ê siōngsò͘, îchhî goân phòaⁿ. Kinnî (2023) sìgoe̍h chhecha̍p, Lîmgî chhī tiongkip jînbîn hoatīⁿ í "tianhok kokka chèngkoân chōe" phòaⁿ Khó͘ Chìéng iúkî tô͘hêng 14 nî.

"Bíkok Pithōe" chiamtùi Tiongkok ê giânlūn chūiû chōnghóng ū thêchhut chiamtùi sèng ê kiàngī, paukoat, ＊ Ho͘io̍k Pakkiaⁿ tongkio̍k tháupàng só͘ū hông koaiⁿkaⁿ ê chokka, jîchhiáⁿ chiongchí apchè giânlūn chūiû, paukoat chiongchí apchè chiósò͘ bîncho̍k gígiân piáuta̍t.
＊ Ho͘io̍k Liânha̍pkok jînkoân lísū ē chháichhú hêngtōng, chiamtùi Tiongkok giâm hông hānchè giânlūn chūiû kah jînkoân.
＊ Ho͘io̍k Bíkok chènghú tio̍h līiōng koklāi li̍phoat kah kîtha mn̄g chek hongsek, póōe Tiongkok ê giânlūn chūiû kah jînkoân.
＊ Ho͘io̍k khoki kongsi engkai phiahbián sia̍p kah chichhî á sī hō͘ Τiongkiōng símcha chètō͘ ha̍phoat hòa ê sionggia̍p hêngûi.

　　Tī Tâioân siáchok chin chūiû, chin chē lâng m̄ chai iáⁿ, tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ! 　(230505)

Chù, 維吾爾　　 沙烏地阿拉伯 　　 chhiáⁿ liām Hôagí





四月二七，美國非營利組織「美國筆會」（PEⁿ America）發布上新ê全世界寫作自由度報告，指出中國政府舊年koh加關押6名寫作者，目前總共有89名寫作者hông關監，寫作者關監人數已經連續第四年全世界第一名，顯示tī中國寫作會hông掠去關ê狀況繼續teh惡化。

掠寫作ê人去關m̄是中國ê專利，見若橫霸獨裁國家ê政府，lóng對寫作ê人真bē爽，想孔想縫beh叫in恬去，m̄聽，tio̍h kā掠去關。根據美國筆會2022年寫作ê自由指數，全世界作家ê年終統計數，2022年全世界有311名作家關tī監獄裡。排tī中國後壁ê是伊朗有57名，沙烏地阿拉伯有20名，白俄羅斯、缅甸kah越南各有16名。

中國khah特別，有分作漢族佔多數ê地區，掠去關ê作家有35名，tī新疆維吾爾自治區有33名，tī西藏有12名，香港有9名（其中3名是2022年增加ê）。咱用漢族ê許志永作例來說明。2003年十月二八，北京大學ê許志永、滕彪、俞江博士kah公益律師張星水tī北京創立「公盟」，口號是「為tio̍h公共利益」，以建立約束權力ê民主法治制度作目標，以期待ētàng理性、建設性來推動中國ê民主、法治kah社會正義。伊是1973年出世ê河南省商丘市民，伊mā是新公民運動ê主要創始人kah標誌性人物。北京市海淀區十三、十四屆人大代表。倡導公民以非暴力ê方式維護家己ê權益，要求中華人民共和國政府tio̍h hō͘國民平等接受教育ê權利，要求官員公布財產，處罰腐敗。2014年一月二六，北京市第一中級人民法院以「聚眾擾亂公共場所秩序罪」ê罪名，判處許志永有期徒刑4年。仝一年四月十一，北京市高級人民法院駁回許志永ê上訴，維持原判。今年（2023）四月初十，臨沂市中級人民法院以「顛覆國家政權罪」判許志永有期徒刑14年。

「美國筆會」針對中國ê言論自由狀况有提出針對性ê建議，包括： ＊呼籲北京當局釋放所有hông關監ê作家，而且終止壓制言論自由，包括終止壓制少數民族語言表達。
＊呼籲聯合國人權理事會採取行動，針對中國嚴防限制言論自由kah人權。
＊呼籲美國政府tio̍h利用國内立法kah其他問責方式，捍衛中國ê言論自由kah人權。
＊呼籲科技公司應該避免涉及支持抑是hō͘中共審查制度合法化ê商業行為。

　　Tī台灣寫作真自由，真chē人m̄知影：tī中國寫作ēhông掠去關！　(230505)

註：維吾爾　　沙烏地阿拉伯　　請唸華語