《生活e5台語，台語e5生活》

 | | | 轉寄

Lo̍h Îjîn Phoksū Siūpan Êngūphoksū Kámgiân

作者 Lo̍h Îjîn 2012.10.14

1. Jīmtông Siū Paksiah ê Goânchūbîn Goán choânke ê lâng lóng chin chuntiōng goânchūbîn, khòaⁿ in chòe kakī ê lâng. Tī 1928 nî ê hiohjoa̍h, goán papa siū phài khì Hōnglîm si̍tsi̍p. Ū chi̍t ji̍t, i khòaⁿ tio̍h chi̍t ê Taroko ê tôngpau tùi soaⁿténg phāiⁿ chi̍t tōa láng kinchio lo̍hlâi koe'á bōe hō͘ chi̍t keng sòe keng tiàm. Tiàmchú hō͘ i chi̍tkak pòaⁿ gûn, i sûisî khai káu sián chîⁿ khì bóe chi̍t koàn bíchiú, koh ēng saⁿ sián chîⁿ bóe sióhîpó͘, chē tī chhiū'ákha lim chiú; bô kú, I khaisí chhiùⁿ chiúkoa, kóng chiúōe, lim liáu chiū tó lo̍hkhì thô͘kha khùn. Khùn chhíⁿ, khòaⁿ tio̍h ji̍tthâu teh beh lo̍hsoaⁿ, kámkak paktó͘ mā iau, i chiū tòtńg khì siâng hit keng tiàm, ēng só͘ chhun ê saⁿ sián chîⁿ bóe kúi tiâu'á íkeng nōakhì ê kinchio, chi̍tsî'á kú thunliáuliáu, jiânāu khangchhiú tò tńgkhì chhù nih, bô bóe pòaⁿhāng tńgkhì hō͘ tī chhùni̍h teh tán, teh iaugō ê bó͘kiáⁿ.

Só͘ khòaⁿ tio̍h chit ê kîīⁿ ê chêngkéng tī itsūn kan pìⁿchòe īⁿsiōng: goán papa tī hit sî, hit só͘chāi koatchì, chionglâi beh khì tùi hō͘ chènghú khiap kap Tâioânlâng paksiah ê goânchūbîn thoân hokim.
Ūi tio̍h beh si̍tchián chit ê koatchì, goán choânke tī 1948 nî poaⁿkhì Tâitang. Tùi hitchūn khí, goán chhù chiū pìⁿchòe kánná lúkoán, ū goânchūbîn chhutchhutji̍pji̍p, putsî to ū goânchūbîn lâi tòa, lâi chia̍hpn̄g; goán lóng tùithāi in káná kakī ê hiaⁿtī á sī chíbē. Inūi ánni, ThianHiong kap góa tī 1995 nî beh tùi Hong Kong poaⁿ tńglâi Tâioân ê sî, goán khaisí siūⁿ, chionglâi chiahni̍h chōe ê chheh beh hō͘ siáⁿlâng. Goán chi̍tkú'á chiū koattēng beh lâu hō͘ kakī só͘ jīmtông ê cho̍kkûn – choanbûn hùnliān goânchūbîn thoânkàuchiá ê Gio̍ksan Sînha̍kīⁿ.

Goán m̄ sī ūchîⁿlâng, sengoa̍h phoksò͘. Tī Princeton tha̍kchheh thâu chit nî (1960) ê tangthiⁿ, inūi chin kôaⁿ, góa chiū khì Salvation Army ê kū saⁿtiàm bóe chi̍t niá jacket; hia teh bōe ê lóngsī lâng m̄ ti̍h ê kū saⁿ, chin sio̍k, góa ēng nn̄gkakpòaⁿ kā i bóe tńglâi. Hit niá jacket kàu kin'áji̍t (60 nî āu) góa iáuteh chhēng. Thang kóng, chiahê chheh sī goán khiāmtn̂g nehtō͘ bóe ê. Suijiân goán chin khiām, m̄ kú nā bóechheh chiū chin phàⁿchhiú. Chiahê chheh ū jōachōe pún, góa m̄ bat sǹg. Gio̍k Sîn ê truck íkeng lâi chài sì piàn, chìchió tio̍h koh lâi nn̄g piàn chiah poaⁿ ōeliáu. Goán mā ū siuchi̍p chiâⁿchheng phìⁿ ê CD, tōa pō͘hūn sī sèngga̍k. Koh bô kú chiahê lóng ōe līkhui goán, ū ê íkeng tī goán sinpiⁿ gō͘la̍kcha̍p nî ā , sǹg sī lāu pêngiú; beh kap chiahê pêngiú saⁿ lī, bōe bián tit pisiong. Gio̍kSîn lâi poaⁿ tē sì piàn íchêng, liânsòa nn̄g àm, góa chi̍têlâng gōngsîngōngsîn chē tī íkeng chénglí hósè ê chheh bīnchêng ti̍tti̍t siòng, te̍kpia̍t sī khòaⁿ tio̍h chi̍t kóa ThianHiong ēng chin chōe chengsîn, chin chōe sîkan, chin chōe chîⁿ tùi sèkài chhutmiâ ê phokbu̍tkoán bóe tńglâi ê; ūê sī i iáu bô kihōe súiōng chiū chìnji̍p i ê ko͘to̍k sèkài – khòaⁿ tio̍h hiahê bêngōe kap chheh ê sî, bōe kìmtit ba̍ksái chha̍pchha̍p tih, ná chún beh kap siōng chhinbi̍t ê chhinlâng saⁿ līpia̍t chi̍t iūⁿ. Bô chheh tī sengkhupiⁿ si̍tchāi chin pisiong koh bô hongpiān. Góa ta̍kji̍t to inūi beh tha̍k á sī chhamkhó bó͘ tôeba̍k á sī bó͘ pún chheh, chóngsī íkeng bô tī sinpiⁿ lâi kámkak khó͘náu.

Kîsi̍t, chiahê Sèng Keng, chheh, kap CD goán só͘ ū ê itchhè, sī beh lâuteh hō͘ kakī só͘ jīmtông ê cho̍kkûn ê, beh siuchông tī Gio̍k Sîn ê “Kìliām Lo̍h Sianchhun, Lo̍h Âng Bín Sèng Keng Bûnkàu Koán” lāibīn, engkai tio̍h inūi ū hiahni̍h hó ê só͘chāi thang hē lâi hoaⁿhí chiah tio̍h. Goán chin ǹgbāng ū chin chōe lâng ōe súiōng chit ê Bûnkàu Koán, thang pangchān kakī khah liáukái Siōngtè ê ōe ê òpì, tittioh kàsī kap chōchiū, iā tùi chiahê hóthiaⁿ ê imga̍k tit tio̍h keklē kap anùi.

2 Khiā tī Īⁿtoan Choh Sînha̍k
Taⁿ chhiáⁿ iôngún góa tùi itseng ê kangchok chòe kántan ê kautài. Ōetàng kóng, góa itseng ê kangchok lóngsī khiā tī īⁿtoan chit pêng lâi chòe ê.

Góa tī 1960 nî khì Princeton Sînha̍kīⁿ tha̍k chheh, tī 1968 nî oânsêng ha̍kgia̍p chiū tńglâi Tâi Sîn kàchheh. Góa tī Tâi Sîn kà bôjōakú chiū khaisí kámkak ū būntôe. Góa só͘ kà ê hō͘ lâng phòaⁿtoàn chòe “īⁿtoan”. Pósiú ê soankàusu seng khaiphàu, āulâi tángsū kap hāuiú khaisí khònggī, chōsêng khùnjiáu. Kaichài, tngsî ê īⁿtiúⁿ Tân Sekchong phoksū múi chi̍t piàn lóng khiā chhutlâi ûihō͘ góa kóng, “Siàuliân ê ha̍kchiá engkai ū chūiû hoatpiáu kakī ê kiànkái.”

Chitchūn chi̍tē siūⁿ khílâi, būntôe sī chhut tī góa siuⁿ chùtiōng lílūn, bô khólū tio̍h si̍tchián. Princeton ê chhòngha̍k líliām sī “Learning and Piety” (Ha̍ksi̍p kap Kèngkhiân), chiūsī ha̍kbūn kap sìngióng, lílūn kap si̍tchè ê koanhē; giâmkeh lâi kóng, sī tio̍h nn̄ghāng kiamkò͘. M̄ kú, kàu hiānchāi iáu ū chi̍t kóa Sèng Keng ha̍kchiá chútiuⁿ kóng, Sèng Keng giánkiù ê bo̍kte̍k sī kantaⁿ súiōng “le̍ksú phoephòaⁿ ê honghoat (historicocritical method)” thuilūn bó͘ chi̍t ê sūkiāⁿ, bó͘ chi̍t kù ōe á sī chi̍t tōaⁿ ōe ê le̍ksú sèng chiū oânsêng i ê jīmbū. I ê giánkiù sī tio̍h thêchhut Sèng Keng tùi goân tho̍kchiá ū thoân símmi̍h sìnsit (what it meant), bô engkai thàmthó Sèng Keng tùi hiāntāilâng ū símmi̍h sìnsit kap ìgī (what it means), inūi che sī Hē thóng Sînha̍kka á sī thoânkàuchiá ê jīmbū.

Góa khòaⁿ chit khoán ê siūⁿhoat siuⁿ kántan, sīmchí siuⁿ iùtī; inūi, tùi Kitoktô͘ lâi kóng, Sèng Keng sī Siōngtè ê ōe, sī Kitoktô͘ ê sìngióng kap hêngûi ê chúnchîn. Inūi ánni, lán mā tioh koansim tho̍kchiá ê liáukái kap kámsiū. Góa tamjīm Sèng Keng Konghōe ê Hoane̍k Kò͘būn liáuāu ū hìke̍ksèng ê káipiàn; chitkhoán ê káipiàn thang kóng sī chi̍t chióng ê “hoāntiû choánî” (paradigmatic shift), tùi “te̍ksû ê goân tho̍kchiá“ chòe tiōngtiám (original reader specific) choánî kàu “te̍ksû ê hiāntāi tho̍kchiá” (present reader specific) chòe tiōngtiám. Che māsī Sèng Keng hoane̍k só͘ tú tio̍h ê būntôe, inūi hoane̍k sī beh thoânta̍t Siōngtè beh hō͘ lâng ê sìnsit; nā bô ta̍tsêng chit ê bo̍kte̍k, hoane̍k chiū bô ìgī. Ánni thang kóng, paradigmatic shift mā sī chi̍t chióng ê hoántōng.

Hiāntāi Liânha̍p Sèng Keng Konghōe tōa pō͘ hūn ê hoane̍k lóngsī kunkù Dr. Eugene Nida ê “konglêng tùiténg” (functional equivalence) ê lílūn, bô kohchài súiōng thoânthóng ê ti̍te̍k, sī chùtiōng ìsù ê thoânta̍t, bô koh khòaⁿ jītùijī ê tùièng (formal correspondence). Chit jī tanjī á sī chit ê sû, bô i tanto̍k ê ìsù; ìsù sī tùi siōnghābûn ê chiânāu koanhē (context) lâi koattēng, bô hō͘ goânbûn ê jī só͘ sokpa̍k, bo̍kte̍k sī beh hō͘ e̍kbûn ōetàng kohkhah oânchéng, kohkhah chūjiân chiong goânbûn ê ìsù ēng kakī ê ōe piáuta̍t chhutlâi, hō͘ hiānkim ê tho̍kchiá kap goânbûn ê tho̍kchiá lóng tit tio̍h siângkhoán ê sìnsit, mā ū siângkhoán ê kámsiū (closest natural equivalence); che thang kóng sī tùi te̍ktēng ê tho̍kchiá lâi hoane̍k ê, sī íkeng ta̍hji̍p “what it means” ê kàihān. Chin bênghián, chit khoán ê hoane̍k chin chùtiōng tho̍kchiá ê liáukái, e̍kbûn khah oa̍h, khah chūjiân; m̄ kú ū lâng khòaⁿ chitkhoán hoane̍k chòe hoántōng, īⁿtoan, sīmchí kongkhai khui símphòaⁿhōe.

Ánni khòaⁿ khílâi, góa ê kangchok chinchiàⁿ kap īⁿtoan bô hoattō͘ thang chhiattn̄g koanhē. Kîsi̍t, īⁿtoan putkò sī khiā tī lēnggōa chi̍t pêng, tùi bô siângkhoán ê kaktō͘ lâi khòaⁿ tāichì, lâi giánkiù, lâi kóeseh, lâi liáukái Siōngtè thongkè Sèng Keng beh thoânta̍t hō͘ lâng ê sìnsit. M̄ kú inūi kaktō͘ bô siâng, chhoansek chhutlâi ê sìnsit bô siosiâng, kiatlūn khólêng sī tāipiáu siósò͘ lâng ê koantiám, kap thoânthóng ê liáukái iúsó͘ chhapia̍t, sī chi̍t chióng ê chhòngsin. Só͘í, lán ōetàng kiatlūn kóng, kap thoânthóng bô siosiâng bôtútú sī pháiⁿ tāichì, sī ū chhòngkiàn; ū chhòngkiàn chiū ū īⁿtoan, ū īⁿtoan chiah ōe sánseng īⁿsiōng.

3. Góa só͘ Siū tio̍h ê Pangchān
a. Ûihām:
Góa chiapsiū Liânha̍p Sèng Keng Konghōe ê bo̍kte̍k sī beh chòe Hoane̍k Kò͘būn, te̍kpia̍t sī beh pangchān góa só͘ jīmtông ê goânchūbîn ê hoane̍k. M̄ kú, iáubē chinchiàⁿ ū kihōe khaisí chit ê jīmbū, góa chiū hō͘ UBS tiàukhì chòe Hoane̍k Chóng Kò͘būn, chúiàu sī hêngchèng ê kangchok, hia̍ptiau AThài Khu 15 ê Hoane̍k Kò͘būn ê kangchok, hū khah tōa ê chekjīm. Suijiân góa bô sîtiāu kò͘būn ê jīmbū, kiatkó mā sī tio̍h chiong chítō Tâioân ê goânchūbîn ê kangchok kau hō͘ pa̍tlâng hūchek, góa chí ū chhamka hoane̍kchiá ê giánsi̍phōe, á sī ēng phoe pangchān hoane̍kchiá káikoat būntôe. Putkò, góa iáu ōekìtit, mā huisiông khimgióng lán lāibīn kúinā ūi góa khah ū chiapchhiok ê pêngiú , ūê sī ko͘kunhùntò͘, kianchhî piàⁿ kàu lō͘bé ê ióngsū, chhinchhiūⁿ Amis ê Gân Bútek bo̍ksu, Taroko ê Tiân Sìntek bo̍ksu, Paiwan ê Khó͘ Siông bo̍ksu, Khehōe ê Phîⁿ Teksiu bo̍ksu kap Chan Chhionghoat phoksū, téng. Chòe chi̍t ê Hoane̍k ê Chóng Kò͘būn góa chìchió ū kianchhî múi chi̍t ê goânchūbîn ê hoane̍k lóng ū tit tio̍h kàugia̍h ê ūsoàn thang chòe hoane̍k. Chit hāng, góa chòeūkàu.

b. Siōng Bōetàng Bōe Kìtit ê Sūkiāⁿ:
Tī 1980 nî tāi, chi̍t kóa chhutpánsiā khaisí chhutpán “Giántho̍k Pún Sèng Keng” (Study Bibles). Liânha̍p Sèng Keng Konghōe mā kámkak ū suiàu chhutpán chit khoán ê Sèng Keng, putkò m̄ chai beh cháiⁿiūⁿ khaisí; inūi UBS thoânthóng ê chèngchhek sī só͘ū ê Sèng Keng bōeēngtit ū chùkha á sī kóeseh (“no note or comment”), kiaⁿliáu tī kàuhōe tiong ínkhí bô pitiàu ê huncheng. Góa chiū hótáⁿ chio saⁿ ūi pêngiú Tân Lâmchiu, N̂g Pekhô, kap Tīⁿ Gióngun saⁿ ūi phoksū kap góa cho͘sêng siócho͘ (ígōa Ia̍p Iokhān, Tiuⁿ Teklîn, Tông Chhunhoat phoksū, íki̍p Tiuⁿ Bêngiū kap Niû Tiôngkong bo̍ksu mā bat chhamú thólūn.) Siócho͘ koattēng seng ēng Hiāntāi Tiongbûn ê “Lō͘Ka Hokim” chòe chhìiōngpún, ēng “Hō͘ Pianiânjîn ê Hokim” chòe chhehmiâ, tho̍kchiá bo̍kphiau tēng kotiong thêngtō͘, lia̍tchhut chi̍t kóa goânchek kap honghoat liáuāu chiū tio̍kchhiú siá kó. Kókiāⁿ kengkè thólūn koh siukái liáuāu ū chhiáⁿ kúināê ha̍kseng lâi chhì tha̍k. Kiatkó, goán hoathiān ha̍kseng tha̍k sī bô būntôe, chóngsī lia̍h bōe tio̍h chútôe. Siócho͘ chiū sûi sî koattēng têng siá, múi tōaⁿ ê khaisí lóng ke chi̍t kù “chútôe thêsī (thematic highlighting)”, thang kekkhí tho̍kchiá khaisí mn̄g sìnsit tùi in hiānchāi ū símmi̍h ìgī ê būntôe.

Goán tàutīn chòe chitê project, hō͘ góa tit tio̍h siōng tōa ê siusêng, ha̍ksi̍p tio̍h góa tī tha̍kchheh ê sî bô o̍h tio̍h ê chi̍tbīn, chiūsī Princeton só͘ kóng ê “piety” chitbīn.

Góa ū chiong chit piàn ê kenggiām siáchòe lūnbûn. Góa seng kàisiāu goânchek kap honghoat, sòa lo̍hkhì tâmlūn cháiⁿiūⁿ súiōng Gadamer ê chhoansek lílūn (the fusion of the two horisons) chòe kichhó͘, chòeāu chiong kiatkó siôngsè pòkò. Chit phiⁿ lūnbûn góa tī 1984 nî joa̍hthiⁿ, tī múi saⁿ nî chiah ū chi̍tpiàn, múipiàn ū chi̍t ge̍hji̍t kú, ūi tio̍h choân sèkài ê Hoane̍k Kò͘būn ê giánthóhōe sî hoatpiáu. Hit chūn sī UBS siōngsēng ê sî, choân sèkài lóngchóng ū chhitcha̍p ê chhamka; ta̍kêlâng lóng tio̍h tha̍k chi̍t phiⁿ lūnbûn. Giánthóhōe beh soah ê nn̄g ji̍t chêng ū chòe chi̍t ê bînì tiâucha, só͘ mn̄g ê būntôe chin lóngthóng: “Chit piàn ê giánthóhōe símmi̍h siōng hó?” Tōa pō͘hūn ê lâng kóng “chia̍h kap tòa chin hó;” ūê kóng “hōegī ê só͘chāi chin hongpiān;” mā ūê kóng “weekend ê lúiû anpâi liáu chin lísióng;” chí ū chhit ê lâng kóngkhí lūnbûn ê tāichì, chhit ê lóng kóng “IJin Loh’s paper is the best.” Āulâi UBS ê Chiphêng Úioânhōe ū hoatpiáu chi̍t tiuⁿ position paper, kîtiong lán só͘ thêchhut ê koantiám tōa pō͘hūn ū siū chháiiōng. Goán tī Tâioân só͘ chòe ê tùi sèkài ū kònghiàn, ū ínkhí kiōngbêng!

c. Siōng Bōe Bōe Kìtit ê Lâng
Chhòa Jînlí phoksū kap góa tī kangchok siōng siōng bi̍tchhiat. I bat chòekè Tâioân SèngKeng Konghōe ê Chóng Kànsū, Athàikhu ê Chiphêng Úioânhōe ê Chúse̍k, kap Chóng Kànsū. Tī I chāijīm ê tiongkan, i ū chichhî góa oânsêng chi̍tkóa Sèng Keng Konghōe itpoaⁿ bōe chòe ê hāngbo̍k, chhinchhiūⁿ Siniok HiHàn Sûtián ( Ia̍p Iokhān kap Tiuⁿ Tekhiong phoksū ū chhamú), Sèng Keng Kánbêng Sûtián (Ko Kimtiân kap Tīⁿ Gióngun phoksū ū chhamú), Siniok Sèng Keng PēngPâi Pán, Khoepoān Chēngsu, Jittho̍k Sèng Keng (che sī ūi tio̍h ta̍kji̍t siōngpan ê bôênglâng chúnpī ê; múiji̍t ū chi̍t siótōaⁿ Sèng Keng, kántan ê kóeseh, ū sukhó ê būntôe, kap tété ê kîtó),téng. Hoane̍k TCV (Todays Chinese Version) sî, tī hoántùi siaⁿ tiong, i mā kiôngle̍k chichhî kap thuikóng, Tùi chòe sûtián chiahê hāngbo̍k, goán ū ha̍ksi̍p tio̍h chitlūi ê chheh sī bōetàng ēng hoane̍k ê honghoat, sī tio̍h chi̍tjī chi̍tjī kòpia̍t thólūn ê..

TCV ê Siniok iû Khó͘ Bo̍ksè kàusiū hoane̍k, hoan Kūiok ê sî ū Chiu Liânhôa, Ông Sêngchiong nn̄gūi phoksū kap Chiau Bêng lúsū kaji̍p. Chit ê e̍kpún huisiông tiōngiàu, sī thâu chi̍t pún iû Hôajîn só͘ hoane̍k ê, bûnpit chin chūjiân, piáuta̍t chhengchhó, chin hó liáukái, só͘í hiānchāi iáu teh hoane̍k e Hiāntāi Tâigú E̍kpún iki̍p kîtha goânchūbîn hoane̍k á sī siue̍k ê nâpún. Góa tùi chit ê hoane̍k o̍h tio̍h hoane̍k chiá suiàu khiampi, ha̍pchok, pauiông, bōe kianchhî kakī ê ìkiàn ê chengsîn, inūi Hôagú ūniōng ê khongkan chin khoah, hoane̍k khah ū ìkiàn.

Lēnggōa chi̍t hāng tāichì góa bōe ēngtit bōe kìtit. Góa khì Princeton tha̍k B.D. ê sî (1960), Chiu Liânhôa phoksū íkeng tī hia teh chòe giánkiù ha̍kchiá. I íkeng sī chi̍tūi bêngjîn, m̄ kú chin iúsiān; i tochâitogē, chóngsī m̄ bat hiániāu kakī ê ha̍kbūn. I tùi hit chūn khí, góa só͘ hūchek chin chōe Tiongbûn ê hoane̍k hāngbo̍k, I múi chi̍t hāng lóng ū gībū chhamka. I sī chhiokchìn hôbo̍k ê chengsîn jînbu̍t.

Hiāntāi Tâigú E̍kpún sī hianchāi iáu teh chòe ê hoane̍k. Che sī thâu chi̍tpiàn Sèng Keng Konghōe kap Tiúⁿlóhōe ha̍pchok ê hoane̍k. Chit ê hoane̍k chin te̍kpia̍t, ōeēngtit kóng sī “tō chiâⁿ jio̍kthé” ê hoane̍k, tha̍k khílâi, ōe thiaⁿ tio̍h Siōngtè chin chiàⁿ chiâⁿchòe Tâioânlâng, ēng sûnchhùi ê Tâioânōe teh tùi lán kóngōe, lóng bô gōakokkhiuⁿ. Góa tùi múi chi̍t ūi hoane̍k siócho͘ ê lâng ha̍ksi̍p tio̍h chin chōe.

Góa siōng ài, mā siōng kiaⁿ Ong Siukiong bo̍ksu kóng, “Che m̄ sī Tâioânōe”, á sī “Tâioânōe m̄ sī ánni kóng”: siōng ài, inūi tio̍h siukái, siukáiliáu ê ìsù ittēng ōe khah chèngkhak; siōng kiaⁿ, inūi tio̍h koh liáu sîkan thólūn. Iûⁿ Khésiū īⁿtiúⁿ te̍kpia̍t koansim ài póchhî goânbûn só͘ ēng ê ìsiōng (image) kap àmjū (metaphor), inūi ánni e̍kbûn chiah ōe oa̍h koh súi, khah ūla̍t, mā khah hó kì. Tiuⁿ Chongliông bo̍ksu sī chin ū châilêng ê chúse̍k, tha̍k chin chōe chheh, sī chi̍t pún oa̍h ê pekkhochoânsu. Gô͘ Bênghiông bo̍ksu siōng gâu péng kokchióng pánpún chòe chhamkhó; mā tùi hiānchāi ê siàuliân lâng teh ēng ê Tâioânōe ū páak, inūi chit piàn ê hoane̍k chin ǹgbāng hui Kitoktô͘ mā tha̍kū. Tiuⁿ Kongêng bo̍ksu te̍kpia̍t chùì Lômájī chùim ê chèngkhak; Gân Sìnseng bo̍ksu tùi si kap kó͘ji ê siáhoat chin ū páak; Sih Pekchàn bo̍ksu te̍kpia̍t chùì tī kángtâi téng ê soantho̍k; Khng Chìnsūn bo̍ksu tùi goânbûn ū chin hó ê liáukái; Niû Tiôngkong bo̍ksu tùi tiānnáu ê ūniōng kap hoane̍k ê ittìsèng, téng ê būntôe lóng ū te̍kpia̍t ê chùì. Chòe kūn chiah chhamka ê Tân Lâmchiu phoksū tùi hoane̍k mā ū te̍ksû ê kònghiàn. I ūsî tāilí chúse̍k khuihōe chin kótoàn, inūi i kap góa ha̍pchok ê sîkan khah tn̂g,ū kiànli̍p chin hó ê rapport, i só͘ beh mn̄g ê būntôe kap góa siūⁿ ê būntôe siôngsiông sī siângkhoán, góa nā bô mn̄g, i lóng ōe mn̄g. Koh chi̍t hāng hó ê tāichì, chiūsī chí ū i sī thâu chi̍ttāi ê Kitoktô͘, só͘í putchí liáukái hui Kitoktô͘ ê iōngsû. Lán iā íkeng ū chi̍tūi ōehiáu ēng tiānnáu lâi chhùlí kókiāⁿ ê Niû Tiôngkong bo̍ksu. Chòeāu, lán mā íkeng ū chi̍tūi pí góa khah ū lêngle̍k ê Kūiok choanka, mā ōehiáu tiānnáu pâipán ê Niû Bānghūi phoksū chòe lán ê Hoane̍k Kò͘būn thang hûkhí lóngchóng ê chekjīm. Siongsìn chit ê chinchiàⁿ ēng lán ê pē búōe ê Sèng Keng koh bôkú chiū ōe chhuthiān.

Itseng tùi góa ū siōngtōa ê énghióng kap pangchān ê chiūsī kap góa saⁿkap chòe Giántho̍kPún ê “Lâmchiu. Pekhô, Gióngun” chit saⁿ ê “tângphōaⁿ. Goán lóngsī ēng in ê hiohkhùn ji̍t, ji̍tmî phahpiàⁿ chòekang. Goán tùi bô bongkhí, thólūn kap piānlūn, siukái koh siukái, siá kàu boánì ûichí. Goán te̍kpia̍t ū tiōngsī te̍ksû ê tho̍kchiá (audience specific), te̍ksû ê khoânkéng (context specific), te̍ksû ê sìnsit (message specific), téng ê būntôe. Kap in tàutīn ha̍ksi̍p hō͘ góa thégiām tio̍h Sînha̍k, á sī Sèng Keng ê chhoansek, m̄ sī sûn lílūn, māsī gē su̍t, tio̍h khò thoànliān koh thoànliān chiah ōe láuliān, chiah chòe ōe chhutlâi; m̄ sī thiusiōng ê, sī ōetàng si̍thêng ê; m̄ sī kòjîn chòe ê, sī kûnthé kiōngchō ê; m̄ sī lóng chèngthóng ê, siôngsiông sī hoántōng ê, sī īⁿtoan ê. Che lóngsī góa kap in chòekang ê sî só͘ o̍h tio̍h ê. Kap chittīn pêngiú chòetīn kautâm, thólūn kap piānlūn huisiông chengchhái, bô chi̍t tiûⁿ léngtiûⁿ, lóng ū chhòngkiàn, hō͘ góa tùi ta̍k piàn ê khuihōe kámkak ū kîthāi koh henghùn, thégiām tio̍h choh Sînha̍k ê hoaⁿhí kap khoàilo̍k. .

Góa mā tùi góa chítō in siá phoksū lūnbûn ê saⁿūi lāusu ha̍ksi̍p tio̍h chin chōe. Che tùi in ê lūnbûn khòaⁿ ōechhut. Note:Please use the language each use Chan and Chiu in Chinese, and Ching in English
Chan Chhionghoat: The Study of Jesus in Luke from Asian Perspective
Kapi Ching： An Attempt at Reading the Story Martha and Mary with Juxtapositional Narrative Approach
Chiu Shupin： Reading Mission in the Gospel of Mathew from Identity of ``the little ones` ? A Narrative Critical Perspective
Tùi lūnbûn ê tôeba̍k lán ōetàng khòaⁿchhut chiahê lóng sī ǹg lēnggōa chi̍t pêng teh kiâⁿ, chin iusiù ê lūnbûn, kiatlūn lóng sī hoán thoânthóng ê. Putkò lán m̄ bián kiaⁿ, inūi lán siongsìn, ū īⁿtoan chiah ū chionglâi, chiah ū īⁿsiōng . Lán.tio̍h kèsio̍k ǹg chit ê honghiòng kiâⁿ chiah ū pānhoat thang chòe chhòngsin ê Sînha̍k lâi biāntùi chionglâi ê thiauchiàn.

4. Chòeāu ê Kámsiā
Chòeāu, góa beh koh chi̍t piàn hiòng Gio̍kSîn ê tángsūtiúⁿ, chuūi tángsū, īⁿtiúⁿ Pusin kap kokūi kàusiū piáuta̍t góa siōng chhim ê kámsiā, inūi lín kin'áji̍t pansiū chit ê ke̍ktōa ê êngū hō͘ góa. Góa mā ài tùi bat kap góa tàutīn choh Sînha̍k, kiâⁿ chit tiâu khámkhia̍t ê lō͘ ê tôngchì pêngiú sehsiā, kap in hunhióng chit ê êngū.

Thianhiong kap góa lóng sī topīⁿ ê lâng. Góa tui 1967 nî chiū khaisí inūi thn̂gjiōpīⁿ kakī chùsiā, āulâ khaisí chi̍t liânchhoàn ê bānsèngpīⁿ, simchōng pīⁿ, ko hiatap, koh lâi ū Parkinsons, kinnî chho͘ koh ū chòe liaphō͘sòaⁿ ê chhiúsu̍t, iā hoān tio̍h kipsèng khìchhoánpīⁿ. Thianhiong sī tùi i thòehiu ê chêng nn̄g nî chiū khaisí ū būntôe, tùi 2,000 nî khí oânchoân ji̍pkhì i ko͘to̍k ê sèkài, sitkhì i só͘ū ê kìekle̍k, piáuta̍tle̍k, āulâi mā hoān tio̍h thn̂gjiō pīⁿ; chòekūn koh inūi jiōtō hoatiām kap chi̍t kóa pēnghoatchèng ji̍pīⁿ sì lépài kú.

Tī chit tiongkan ū tit tio̍h Samkiap Kàuhōe Lí Choângē bo̍ksu te̍kpia̍t ê chiàukò͘ kap koanhoâisiócho͘ ê pangchān, goán tio̍h chhimchhim kā in sehsiā .

Mā ū chin chōe háilāigōa ê pêngiú kòpia̍t teh thòe goán kîtó, á sī lâi thàm goán; koh ū Tâigú Hoane̍k Siócho͘ ê tângkang ta̍k lépài lâi thàm goán, thòe goán kîtó, góa mā beh kā in kóng “tosiā”.

Goán mā te̍kpia̍t beh tùi goán chìchhin ê hiaⁿtīchíbē piáusī siōng chhim ê kámsiā. Góa hoāntioh chiahni̍h chōe koh giâmtiōng ê pīⁿ íkeng chhiaukè 50 nîà, nā m̄ sī ū tōachí ê chiàukò͘ kap hia̍ptiau hiaⁿtī chíbē ê pangbâng, góa chá chiū bô tī chia a. Góa tī nîchho͘ chhiúsu̍t ê sî, tōachí mā chhinsin lâu tī pīⁿīⁿ chiàukò͘ góa kúināji̍t. Góa hiānchāi inūi Parkinsons hêngtōng lóng bô hongpiān, i chòethâu hia̍ptiau choânke lâi pangchān góa: jīchí siôngsiông kià lâng the̍h êngióngphín hō͘ góa; siótī Îtō sīmchí thòe góa chhutkok pān tāichì; sióbē Sumih kakī tiōnghu teh phòapīⁿ mā lâi pangchān góa kúināge̍hji̍t kú; sun'á pòe ū Êngiāu isu choanbûn teh sàng goán khì kipchín, Siôngoán bo̍ksu putsî to teh anpâi goán khòaⁿ iseng kap ji̍pīⁿ ê sū, téng. Beh chhē tio̍h chiahni̍h hôhó ha̍pchok ê katêng si̍tchāi bô kántan. Che lóng sī tōachí ê konglô. Goán kámsiā Siōngtè hō͘ goán ū chiahni̍h gâu léngtō kap chiàukò͘ katêng ê tōachí, mā ài kámsiā Siōngtè hō͘ i ū hó ê tiōnghu kap oânboán ê katêng thang kā i hia̍pchō͘.

Chòeāu, chóngsī siōng tiōngiàu ê, góa beh tùi góa “khahhóêchi̍tpòaⁿ (my betterhalf) kóng, “Nino, chin tosiā!” Chit kù ōe chíū i thiaⁿū. I māsī góa choh Sînha̍k ê “tângphōaⁿ”. Goán nn̄g ê lóng íkeng 77 hè à, saⁿ ge̍hji̍t chêng mā tú'á khèngchiok goán kiathun móa 50 chiunî. I itseng lóng ēng góa kap katêng chòe tiongsim. Góa inūi ū i chiah ū khùila̍t chòe góa só͘ chòe ê itchhè. Goán beh sàng hō͘ Gio̍kSîn ê chheh chin chōe sī i só͘ tinchông ê. I engkai tio̍h hunhióng chi̍tpòaⁿkhahke ê êngū!

Goān itchhè ê êngiāu lóng kui hō͘ Siōngtè!