《《原鄉．夜合》 客語詩集》

 | | | 轉寄

下六根步月樓保衛戰 Hâ Liuk Kîn phu ngia̍t leù pó vi chan

作者 曾貴海 白話字：邱淑華 2007.11.25

年深外境猶吾境
Ngiàn chhṳ̂m ngoi kin yù ǹg kin
日久他鄉即故鄉
Ngit kiú thâ hiông chit ku hiông
－打鐵庄黃家先祖峭公
－Tá thiet chông Vòng kâ siên chú Chhiau kûng


一八九五年四月底
Yit pat kiú ńg ngiàn si ngia̍t tái
台灣變天
Thòi Vân pien thiên
日本人要來管台灣人了
Ngit Pún ngìn oi lòi kón Thòi Vân ngìn nè

歸庄ke人氣悶悶
Kûi chông ngìn hi mun mun
Ngài看汝，汝看Ngài
Ngài khon ǹg, ǹg khon ngài
看老嫩大細
Khon ló nun thai se
再看看屋家田園
Chai khon khon vuk khâ thièn yàn
二百零年客家移民奮鬥ke財產生命
Lióng pak làng ngiàn Hak Kâ yì mìn fung teu ke chhòi sán sên miang
會不會一夜之間沒了
Voi m̀ voi yit ya chṳ̂ kiân mò è
歸庄人愁得菜飯食無落
Kûi chông ngìn seù to chhoi fan sṳ̍t m̀ lo̍k
有兜人攬著子女暗暗噭泣
Yû teû ngìn nám tén chṳ́ ńg am am kieu chṳ̂
到底要怎般正好
To tái oi ngióng pân chang hó

一八九五年
Yit pat kiú ńg ngiàn
李鴻章佇日本馬關用一隻筆刀
Lí Fùngchông thê Ngit Pún Mâ Koân yung yit chak pit tô
將台灣割送日本
Chiông Thòi Vân kot sung Ngit Pún
台灣人同清朝官員成立台灣民主國
Thòi Vân ngìn thùng Chhîn chheù kôn yàn sṳ̀n li̍p Thòi Vân mìn chú koet
國旗有隻露牙ke老虎騰雲駕霧
Koet khì yû chak lu ngà ke no fú thèn yùn ka vu
五月底日本近衛師團登陸三貂角
Ńg ngia̍t tái Ngit Pún khiun vi sṳ̂ thòn tên liuk sâm tiâu kok
一禮拜就攻佔台北城
Yit lî pai chhiu kûng chiam Thòi Pet sàng

唐景崧同丘逢甲挾著屎窟走避中國
Thòng Kínsûng thùng Hiû Fùngkap kia̍p tén sṳ fut cheú piang Chûng Koet
北台灣淪陷
Pet Thòi Vân lùn ham
劉永福帶著黑騎軍苦守南台灣
Liù Yúnfuk tai tén vû khì kiûn khú sú nàm Thòi Vân

要戰或者要投降
Oi chan fe̍t chá oi theù hòng
要逃難或者要死守
Oi thò nan fe̍t chá oi sí sú
命運行到生死線
Miang yun hàng to sâng sí sien
沒人敢做主
Mò ngìn kám cho chú
三山國王廟ke王爺阿公起乩
Sâm sân koet vòng meu ke vòng yà â kûng hí thùng
指示庄民打開四大柵門
Chṳ́ sṳ chông mìn tá khôi si thai chha̍p mùn
擎白旗「ke」迎接日本軍
Khiàng pha̍k khì ngiàng chiap Ngit Pún kiûn

六月十七日，日本人佇台北舉行始政式
Liuk ngia̍t sṳ̍p chhit ngit, Ngit Pún ngìn thê Thòi Pet kí hàng sṳ́ chṳn sṳt
近衛師團九月中旬編組南進軍
Khiun vi sṳ̂ thòn kiú ngia̍t chûng sùn piên chû nàm chin kiûn
上萬陸軍同三十二隻船艦
Song van liu̍k kiûn thùng sâm sṳ̍p ngi chak sòn kam
十月十一日大早八點零登陸枋寮
Sṳ̍p ngia̍t sṳ̍p yit ngit tá chó pat tiám làng tên liu̍k Piông Liàu

經過三十零年ke明治維新
Kîn ko sâm sṳ̍p làng ngiàn ke mìn chhṳ vì sîn
日本已經是一個現代化強權
Ngit Pún yí kîn he yit ke hian thoi fa khiòng khiàn
南進軍團長乃木希典名將
Nàm chin kiûn thòn chóng Nái Muk Hîtién miàng chiong
帶著日俄戰爭時勇猛ke日本東北軍
Tai tén Ngit Ngò chan chên sṳ̀ yúng máng ke Ngit Pún tûng pet kiûn
攻打只有舊大砲老槍大刀ke義勇軍
Kûng tá chṳ̀ yû khiu thai phau ló chhiông thai tô ke ngi yúng kiûn
有人講義軍ke抵抗像拿肉包打老虎
Yû ngìn kóng ngi yúng kiûn chhiong nâ ngiuk pâu tá No Fú

毋聽王爺阿公ke指示
M̀ thâng vòng yà â kûng ke chṳ̀ sṳ
六堆各庄頭馬上組織抗日聯軍
Liuk Tûi kok chông theù mâ song chû chṳt khong Ngit lièn kiûn
下六根庄ke壯丁圍佇副大總理蕭光明屋家參詳
Hâ Liuk Kîn ke chong tên vì thê fu thai chúng lî Seû Kôngmìn vuk khâ chhâm siòng


大家一心一意決定戰到一兵一卒
Thai kâ yit sîm yit yi kiat thin chan to yit pin yit chut
當時ke下六根庄有東西南北四個柵門
Tông sṳ̀ ke Hâ Liuk Kîn chông yû tûng sî nàm pet si ke chha̍p mun
柵門下有圳溝當做護庄河
Chha̍p mùn hâ yû chun kiêu tông cho fu chông hò

外圍再包著一層一層ke齧竹
Ngoi vì chai pâu tén yit chhèn yit chhèn ke net chuk
日出柵門，耕田坵
Ngit chhut chha̍p mùn,kâng thièn khiû
夜入柵門，保子孫
Ya ngi̍p chha̍p mùn, pó chṳ̀ sûn
二百年來像軍營保護歸庄人
Lióng pak ngiàn lòi chhiong kiûn yàng pó fu kûi chông ngìn
沒論伊姓林陳李賴蕭羅張曾楊廖鄭
Mò lun kì siang Lìm Chhṳ̀n Lí Lai Seû Lò Chông Chên Yòng Liau Chhang

有錢有勢ke蕭家佇廟前起了一只大屋
Yû chhièn yû sṳ ke Seû kâ thê meu chhièn hí liáu yit chak thai vuk
大屋左邊有間步月樓
Thai vuk chó phién yû kiân phu ngia̍t leù
丘逢甲同劉永福曾經上樓飲酒賞月
Hiû Fùngkap thùng Liù Yúnfuk chhèn kîn sông leù lîm chiú sóng ngia̍t

沒想到變做日後保庄ke堡壘
Mò sióng tó pien cho ngit heu pó chông ke pó lúi

全庄壯丁加上劉永福義軍總共千過人
Chhiòn chông chong tên kâ song Liù Yúnfuk ngi kiûn chúng khiung chhiên ko ngìn
用舊大砲守著四邊柵門
Yung khiu thai phau sú tén si phién chha̍p mùn
日軍經過下埔頭，下埔頭人避入六根庄
Ngit kiûn kîn ko Hâ Phû Theù, Hâ Phû Theù ngìn phit ngi̍p Liuk Kîn chông
日軍行過水田墓地埋伏佇步月樓附近
Ngit kiûn hàng ko súi thièn mu thi mài fù thê phu ngia̍t leù fu khiun
反抗軍佇朝晨十點零向日軍開出第一槍
Fán khong kiûn thê cheû sṳ̀n sṳ̍p tiám làng hiong Ngit kiûn khôi chhut thi yit chhiông
一場大戰就在東柵門ke步月樓開火
Yit chhòng thai chan chhiu chhai tûng chha̍p mùn ke phu ngia̍t leù khôi fó

婦人家同後生條全部出來then手
Fu ngìn kâ thùng heu sân theù chhiòn phu chhut lòi then sú
步月樓一直沒分日軍攻陷
Phu ngia̍t leù yit chhṳ̍t mò pûn Ngit kiûn kûng ham
日軍沒法度等到半夜再打
Ngit kiûn mò fap thu tén to pan ya chai tá
入夜後，日軍轉攻南柵
Ngi̍p ya heu, Ngit kiûn chón kûng nàm chha̍p
放火燒稈棚攻開南柵門
Piong fó seû kón phàng kûng khôi nàm chha̍p mùn
一只小庄仔同日軍對戰十四點鐘
Yit chak se chông é thùng Ngit kiûn tui chan sṳ̍p si tiám chûng
戰到第二日清早二點正失守
Chan to thi ngi ngit chhîn chó lióng tiám chang sṳt sú
義勇軍一共死傷百過人
Ngi yúng kiûn yit khiung sí sông pak ko ngìn
日軍戰死十五人受傷五十六人
Ngit kiûn chan sí sṳ̍p ńg ngìn su sông ńg sṳ̍p liuk ngìn

蕭光明第二ke孻仔月祥戰死東柵門牆頭
Seû Kôngmìn thi ngi ke lai é Ngia̍tsiòng chan sí tûng chha̍p mùn siòng theù
三子月「祥」大腿重傷，不久死了
Sâm chṳ̀ Ngia̍tsiòng thai thúi chhûng sông ， put kiú sí è
守西柵門ke壯士用石頭塞入大砲做彈藥
Sú sî chha̍p mùn ke chong sṳ yung sak theù set ngi̍p thai phau cho than yo̍k
開炮倒打自己人
Khôi phau to tá chhit kâ ngìn
歸庄人用生命拚到底
Kûi chông ngìn yung sên miang pia to tái
講好愛來ke六堆援軍全沒看到人影
Kóng hó oi lòi ke Liuk Tûi yàn kiûn chhiòn mò khon tó ngìn yáng



日本人入庄時節
Ngit Pún ngìn ngi̍p chông sṳ̀ chiet
庄肚ke老嫩大細經過上埔頭、新埤逃難到萬巒
Chông tú ke ló nun thai se kîn ko Song Phû Theù、SînPî thò nan to Van Màn
西邊阿菊妹揹著細人仔
Sî phién â khiuk moi pi tén se ngìn né
聽人講拿毯仔掩頭腦子彈打不入
Thâng ngìn kóng nâ thán né êm theù nà chṳ́ thàn tá m̀ ngi̍p
差一些分日本人打死
Chhâ yit sit pûn Ngit Pún ngìn tá sí

步月樓戰後，隔壁庄林邊東港人出面講和
Phu ngia̍t leù chan heu, kap piak chông Lìm Piên Tûng Kóng ngìn chhut mien kóng fò
日本人強迫蕭光明離開家鄉去梅縣
Ngit Pún ngìn khiòng pet Seû Kôngmìn lì khôi kâ hiông hi Mòi Yan
日軍同義軍使毋得互相報復
Ngit kiûn thùng ngi kiûn sṳ́ m̀ tet fu siông po fu̍k
下六根庄避開滅庄ke命運
Hâ Liuk Kîn chông phit khôi me̍t chông ke miang yun

但是日軍捉到十過儕義軍
Than sṳ Ngit kiûn chok tó sṳ̍p ko sà ngi kiûn
捆著圓身佇王爺壇前
Khún tén yàn sṳ̂n thê vòng yà thàm chhièn

當大眾面前斬頭
Tông thai chung mien chhièn chám theù
伊等ke血對廟埕慢慢ke流
Kì tên ke hiat tui meu thàng man man nê liù
流過泥路流入西邊圳溝
Liù ko nài lu liù ngi̍p sî phién chun kiêu

以後，王爺阿公生日
Yî heu, vòng yà â kûng sâng ngit
使毋得做布袋戲
Sṳ́ m̀ tet cho pu thoi hi
王爺阿公毋想看到
Vòng yà â kûng m̀ sióng khon tó
布袋戲台上人頭落地个戲情
Pu thoi hi thòi hong ngìn theù lo̍k thi ke hi chhìn
就像當初抗日義軍斬頭个悲情
Chhiu chhiong tông chhû khong ngit ngi kiûn chám theù ke pî chhìn



屎窟＝屁股
齧竹＝刺竹
後生條＝年輕後輩。
then手＝幫忙
稈棚＝稻草堆
孻仔＝兒子
分＝給
圓身＝身體
註：下六根：現今屏東縣佳冬鄉的佳冬、六根兩村。