《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

TĒ6 Koàn TĒ8 chiuⁿ GOLGÓTHAH第六卷第八章 各各他

作者 Tâi e̍k:Ko Tekchiong,Siutēng Lîm Chùnio̍k & Chng Hūiphêng 2025.02.02





TĒ8 chiuⁿ GOLGÓTHAH

I chiū lóng bô tíkhòng hō͘ in iántó tī hit ê o͘sek, chho͘chho͘ ê si̍pjīkè ê téngbīn. Iā in chiū ēng tōa ki ê thihteng chin chânjím lâi tèng thàng kòe I ê chhiú kap kha. Āulâi in chiū saⁿkap chhutla̍t chiong si̍pjīkè ián khiākhílâi, sòa kā i lok lo̍hkhì thô͘khang, hitsî I ê sînkeng, I ê kunbeh ū siūtio̍h chânjím ê chhìkek, thàngthiàⁿ kàu beh piakli̍h. Siōngtè ê Sèngkiáⁿ ū tiàm tī chit ê thang chhiⁿchhìn ê thàngthiàⁿ ê chōnghóng, bīn ǹg thâuchêng lâi khòaⁿ hit ê bílē ê siâⁿ, chiūsī pek I chhut siâⁿgōa lâi tútio̍h hāisí ·ê, iā tī i ê khaē ū pengteng teh iôtāuá lâi pun I ê saⁿ, koh ū chèsi khǹg chânjím ê sim lâi hoaⁿhí in ū teksèng, iūkoh tī hit ê chehkî só͘ chūchi̍p ê lâng ū kui tōatīn chhutlâi siâⁿgōa chhinchhiūⁿ beh khòaⁿ hì chi̍tpoaⁿ. Choân sèkài ta̍k hongbīn ê lâng ū chūchi̍p tī i ê bīnchêng, chit ê sèkài chiūsī I só͘ beh thòe i sí ê sèkài.

"Iā sèkan m̄bat I." Ū chi̍t ji̍t chit ê sèkan tekkhak beh bat I, koh sī beh bat hit ê choân ìgī. Kengkòe sò͘ sèkí ê tiongkan, hit ê thang kiaⁿhiâⁿ ê o͘sek ê si̍pjīkè, chiūsī bē thang kóngkhí ê kiànsiàu kap bújio̍k ê kìhō· ê, ū piànchiâⁿ jînlūi susióng tiong chi̍t ê tēit kosiōng ê kìhō, lâi piáubêng Siōngtè ê hiseng.

"Chènglâng ū khiā tīhia teh khòaⁿ." Ah, lán tio̍h kongtō lâi símphòaⁿ hiah ê chènglâng! Si̍tchāi to m̄sī itpoaⁿ ê bînchiòng teh oànhūn Iésu. Lán to m̄sī choânjiân pháiⁿ. Iésu ū sìniōng lán. I chai lán sī ē khamtit hō͘ I lâi ūitio̍h lán pàngsak I púnsin. siatsú nāsī chiàu chēchē lâng só͘ teh kóng ê khoán, lán sī kàuke̍k ê húpāi, lán chiū bē khamtit thang sêngsiū I ê kiùun. Lán ū thiaⁿkìⁿ lâng kóng, lán sī bē thang sìniōng lán lâng ū símmi̍h hó ê púnlêng. Chhinchhiūⁿ tī Kháisoân ê anhiohji̍t hit ê hênglia̍t ê sî, ū kui tōatīn ê lâng lóng teh hoaⁿhí, âukiò hoah Hôsànná, chóngsī siāng hiah ê lâng tī āulâi sòa âukiò kóng, Tio̍h tèng I tī si̍pjīkè! Bo̍ktit sìn I! Tī Êlúsalém siū chèsi só͘ appek hiah ê jia̍tkông ê gûbîn sī bē thang tāipiáu itpoaⁿ ê bînchiòng khóngkhài ê simchêng. Itpoaⁿ ê bînchiòng suisī bô lóng tòe I, mā lóng ū khimgióng I, iónghō͘ I, koh mā bô iôngún Hoatlīsài lâng kanok ê chhiú lâi kha̍ptio̍h I. Siōngtè sī chámjiân iáu ū tōa ê kámtōngla̍t tī lán jînlūi ê simlāi. Tī kûnchiòng ê tiongkan, ū kui tōatīn tùi Galílaiah lâi ê lâng tī·leh, in ê simlāi ū kankhó͘, inūi iáukú ē kìtit cháchêng tī Kapehnáum hit ê khoàilo̍k ê ji̍tchí. Iā ū tùi thong thiⁿē chūchi̍p lâi ê chhimtîm ê chhutgōa lâng tī·leh, tī tiapákú ê tiongkan, I ū thêko in ê susióng; koh ū Lômá ê chhianchóng tī·leh, in ū lia̍h I sī Siōngtè ê chi̍t ê Kiáⁿ. Koh ū Êlúsalém ê hūjînlâng ūitio̍h I lâu ba̍ksái, aisiong. Iā ū kuitīn lâng tûiheng tńg·khì; iā I só͘ chhimbat ê ha̍kseng khòaⁿliáu chūjiân sī koh khah siongsim. Iésu tiàmtī hit ê kankhó͘ ê sî, to m̄sī choânjiân siū sèkan lâng pàngsak.

Chóngsī hit ji̍t Golgóthah ê kûnchiòng ū tāipiáu choân sèkài ta̍k kaikip ê lâng só͘ teh khoánthāi Kitok ê thàitō͘, iā tī hit tiongkan iā ū khǹg phiankiàn, thònghūn ê tùite̍k tī·leh, iā Hokimsu tùchiá chin siongsim lâi te̍kpia̍t piáuhiān in. Chènglâng lóng ū thòngmē I, kichhì I, iā phahchhiú léngchhiò I, iā kóng I lâi tamtng chit ê ūnmiā sī engkai; koh chèsi, Hoatlīsài íki̍p Ιûthài lâng ê pōtô͘ saⁿkap teh âukiò. "Lí nāsī Siōngtè ê Kiáⁿ, taⁿ tio̍h tùi si̍pjīkè lo̍h·lâi. Lí chòe Kitok, chòe Íseklia̍t ê Ông, taⁿ tio̍h lo̍h·lâi, hō͘ goán thang sìn! I bat kiù pa̍tlâng, iā bēē kiù kakī!"

I ū thiaⁿkìⁿ, iā ū bêngpe̍k hit ê ōe. I sī bēē, iāsī m̄ engkai kiù I púnsin. Chóngsī I ê sim ū ūitio̍h hiah ê teh hílāng kichhì ê lâng lâi siongsim. I tehbeh lîmchiong kankhó͘ ê sî, mā lóng bô teh susióng kakī ê sū, chíū teh siūⁿ in ū khiākhí tī iáphí, pāihoāi kap chōeok ê sengoa̍h. Chòeāu I chiū bēthang koh tiāmtiām, I chiū bô koh khòaⁿ in só͘ tiàm tī chōeok ê sengoa̍h ê lâng, ēng sìnkhò ê sim lâi oa̍t ǹg chìtōa ê Pē, chiūsī chhòngchō in ê, lâi kîtó.

"Pē ah, siàbián in, inūi in só͘ chòe ê, in m̄chai!"
Chhìsiūⁿ chit kù ū cháiⁿiūⁿ khésī Siōngtè ê simpak! I sī kàugia̍h úitāi, tiāⁿtio̍h sī bô khǹg oàntò͘ ê sim. I bô siūkhì in, hoántńg sī thè in khòalū, hoânló, chiūsī khòalū in kiaⁿliáu ē pìⁿchòe pí in si̍tchāi ê khoán koh khah pháiⁿ. Chhìsiūⁿ beh lîmchiong chit ê Iésu, I ê sim ū khóngkhài kàu cháiⁿiūⁿ! I si̍tchāi ū chhutla̍t teh chhōe khòaⁿ ū símmi̍h hoattō͘ thang thè in piānkái. I m̄sī kanta siàbián in, ásī kanta thè in kîtó nātiāⁿ, hoántńg si̍tchāi ū chhutla̍t teh chhōe khòaⁿ ū símmi̍h ōe, thang thè in piānbêng. Lán khioksī bô lōachē hāng hó thang hō͘ I lâi kóngkhí, chóngsī I ū chhōe, koh ū kóngkhí i. I chai in ū phiankiàn, ū siū hit hō kàuio̍k, iā tùi I ê sū gûgōng tī·leh. Iáukú in sī m̄chai in só͘ teh chòe· ê, siatsú in nā chai, in úntàng bô beh ánni chòe. Pē ah! Siàbián in!

Lán lóng tio̍h khiā tī Siōngtè símphòaⁿ ê kongchō chêng. Chóngsī lán tio̍h tāmpo̍h ē kìtit lâi siàuliām I, inūi liân in, I to théliōng in lâi kóng chit ê ōe: "Goán sìn lí beh lâi chòe goán ê símphòaⁿ si."

In úntàng sī bô thiaⁿkìⁿ I ê ōe. Hiah ê kichhì ê lâng nā ū thiaⁿkìⁿ, úntàng tòngbōetiâu. Tī hit ê soanjióng, thíchhiò kap hìlāng ê jia̍tnāu ê tiongkan, chíū hiah ê tēit chiapkūn si̍pjīkè kha ê lâng chiah ē thiaⁿkìⁿ I ê ōe.

Chìchió ū chi̍t lâng ū thiaⁿtio̍h. Hit ê lâng sī ēng gôngngia̍h, chhiⁿkiaⁿ ê liāmthâu lâi thiaⁿ I. Chiàu khòaⁿ hit kù ōe ū kámtōngtio̍h i kúkú thiāmchēng ê simchêng, iā chit ê kámtōng sī chūsè só͘ bēbat tùi lāubú lâi siūtio̍h· ê. "Hitsî ū nn̄g ê hoānlâng kap I tâng tèng tī si̍pjīkè. Chi̍t ê tī chiàⁿpêng, chi̍t ê tī tòpêng." Khíchho͘ hit nn̄g ê hoānlâng lóng ū léngchhiò chit ê "Mesíiah." In māsī siūⁿ kóng, Mesíiah nā m̄sī beh gia̍h to lâi chengchiàn, sī bô símmi̍h lō͘ēng. "Lí nāsī Mesíiah, sī tio̍h kiù kakī kap goán." Hitsî tâng tèng ê chi̍t ê ū ná tiāmkhì. Lán thang sióngsiōng, i ū hiánchhut hiongok, goânkò͘, siūkhì ê bīn, lâi chùba̍k khòaⁿ chènglâng, iā ū ūitio̍h púnsin ê kankhó͘ lâi chhausim, tìkàu bē kò͘tit siūⁿ iáu hit ê Iésu ê kankhó͘. Āulâi hit ê ióngkám, thiāmchēng ê koânui ū kámtōng i ê sim. Iésu ê khipínla̍t ū chhuipek i, chiū siⁿchhut putan ê liāmthâu, sòa kakī kiànsiàu, iā ū kiànsiàu hiah ê bô támliōng ê kûnchiòng, ū cháiⁿiūⁿ teh thíchhiò chit ê bô lâng thang hûchō͘ ê lâng.

Jiânāu Iésu chiū khuichhùi kóngōe, iā hit ê chha̍t ū chùì thiaⁿ I, inūi Iésu lóng bô kiò kankhó͘, ásī kóng chiùchó͘ ê ōe, chiūsī i púnsin sī khoàikhoài kóng ê, hoántńg sī kóng, "In m̄chai in só͘ chòe ê. Pē ah, siàbián in!" Chhiáⁿ khòaⁿ! Tī chit sî ū hoatseng chi̍t ê sînjiah. Tī tiapákú ê tiongkan, hit ê lâng ū piànōaⁿ i ê simkoaⁿ, hutjiân hoánhóe i ê chōe! Kitok súi ê jînkeh tī tiapákú ê tiongkan, ūitio̍h i só͘ chòe ·ê, chiūsī Lômá tèkok ê kiùtī hoatlu̍t tī kúkú só͘ chòe liáu sitpāi· ê, chiūsī ū kiòchhíⁿ i ê sim, hō͘ i siⁿkhí, ásī himbō͘ hó ê liāmthâu, iā iubūn i kèkhì ê só͘chòe, sòa tāmpo̍h hiánchhut himbō͘ súi, lísióng ê sengoa̍h ê iáⁿjiah. Chit ê chha̍t koh ēng kiaⁿhiâⁿ kap kámthàn ê sim lâi khòaⁿ chit ê sînbiāu ê Mesíiah, chiūsī ūitio̍h chūchheng sī Siōngtè ê Kiáⁿ lâi siū tèng· ê. Chit ê Êlúsalém ê hoānlâng, úntàng bat thiaⁿkìⁿ lâng teh kóngkhí I ê chútiuⁿ kap I ê Sèngkok ê sū. Ūitio̍h chit ê intoaⁿ, in chiah ài beh thâi I. I sī siáng? Tàuté chit ê sînbiāu ê Lâng sī siáng? I sī símmi̍h?

I ê tângphōaⁿ chiū koh kap chènglâng saⁿkap mē Iésu. Bo̍kkoài, tī i ê bīnchêng to lóng sī hit khoán ê lâng teh chòe i ê bô͘iūⁿ. Chiūsī thâumn̂g lóng pe̍h ê chèsi, ū phokha̍k ê kengha̍ksū, koh mā ū khó kèng ê lu̍thoat phoksū tī·leh. Bo̍kkoài i iā sī ài mē I. Chóngsī hit ê hiongok, thiāmchēng ê pêngiú thiaⁿliáu chiū tòngbētiâu. "lí kìjiân tâng siū chōe, liân Siōngtè kám iā m̄kiaⁿ ? Lán siū chōe sī kongtō. Inūi lán só͘ siū ê pòèng, sī ha̍p tī lán ê só͘ kiâⁿ. Chóngsī chit ê Lâng só͘ kiâⁿ ·ê, bô chi̍t hāng m̄tio̍h!"

Lán khólîn ê jînsèng, tùi tī kap Kitok saⁿkap kauthong, chiū ē chiapchhioktio̍h súi ê sèkài, chhìsiūⁿ hit ê khólêngsèng ū tōa kàu cháiⁿiūⁿ! I tùi chiaptio̍h Kitok ê kámhòa, chiū siⁿchhut khîmgióng, hoánhóe, khiampi ê sim, āulâi chiū siūkhì, bô kò͘tio̍h kakī, lâi iónghō͘ tī i ê sinpiⁿ teh siūkhó͘ hit ê Lâng, iā jiânāu ū ithoat chìnpō͘ lâi siⁿchhut sìngióng ê kîīⁿ ê púnlêng, khaksìn Iésu m̄sī chi̍t ê phó͘thong lâng nātiāⁿ. Chit ê chha̍t ū kankhó͘ kàu beh hūnkhì. I sí ê sîkan ū ti̍tti̍t pekóa, iā sí ê ìsù sī símmi̍h, kiámchhái sī bô ìsekkhì, ásī kui tī o͘iúkhì, i m̄chai. Só͘í ū tùi hit ê chin chhiⁿkiaⁿ ê simlāi hoatchhut sitbāng ê siaⁿ âukiò kóng, "Iésu ah, Lí tī Lí ê kok lâi ê sî tio̍h ē kìtit góa!"

Hitsî Iésu chiū tôngchêng chit ê khólîn ê lâng, i chiūsī Iésu ūitio̍h sèkan lâng sí, só͘ kiat ê thâu chi̍tlia̍p kóechí. Iésu sī ohtit oa̍tthâu kòekhì khòaⁿ i. Iā I ê chi̍h kàugia̍h chhùita, kàu bē thang kóngkhí símmi̍h. Chóngsī tī chit ê tehbeh lîmchiong ê Kitok, só͘ ìn ê ōe, sī ū hiánchhut Kunông ê uigiâm tī·leh. "Góa si̍tchāi kā lí kóng, Kináji̍t lí beh kap Góa tī lo̍khn̂g."

Chhinchhiūⁿ ánni, chit ê khólîn ê chha̍t, ū tittio̍h chōe ê siàbián ê kenggiām, simlāi pêngan, iā ū tittio̍h ioksok thang hióngsiū síāu hit pêng ê oa̍hmiā. Lūn hit pêng ê sū, chíū Iésu chaiiáⁿ. Iā siatsú lán beh lâi kóng I ê ìsù, tāikhài tāmpo̍h thang kóng sī ánni. "Kinàm lán ê sinsi tiàu tī si̍pjīkè téng ê sî, lí kap góa beh saⁿkap kàu tī sílâng só͘khì ê sèkài, iā tīhia lán iûgoân ē saⁿkap siojīn, oánjiân chhinchhiūⁿ kinchákhí saⁿkap tiàu tī si̍pjīkè, lán chit nn̄g lâng chi̍tpoaⁿiūⁿ." Kòe saⁿtiám cheng āu, chit ê Iésu chiūsī hitpêng ê sèkài ê Chú, ū kòekhì tī hitpêng, lâi thènghāu chit ê tehbeh sí ê chha̍t.

I íkeng ū khuichhùi kóngōe nn̄g pái. Thâuchi̍t pái sī chhinchhiūⁿ Chèsi, iā bēbat ū khòaⁿkìⁿ chèsi chhinchhiūⁿ I hiahni̍h khóngkhài, lâi ūitio̍h hiah ê chènglâng, chiūsī chhuipek I kàu tī sí ê tēpō͘ ·ê, lâi chòe in ê tiongpó thè in kîtó. Āulâi koh chi̍tpái sī chòe chhinchhiūⁿ Kunông kóngchhut chinchiàⁿ ū koânpèng ê ōe lâi ioksok, beh hō͘ hit ê khólîn ê chha̍t thang ū hūn tī i ê Ôngkok. Iā chitpái lán ū koh thiaⁿtio̍h I ê siaⁿ, khiok m̄sī chhinchhiūⁿ Chèsi, mā m̄sī chhinchhiūⁿ Kunông, to̍kto̍k sī chhinchhiūⁿ Jînchú tī tehbeh lîmchiong ê sî, lâi siàuliām I ê lāubú, íki̍p I ê pêngiú, iā ū tùi in chīn chòe lâng ê púnhūn.

Hitsî tútú thàutiongtàu, ji̍tthâu chin iām. Hit ê saⁿtiám chengkú ê thòngkhó͘, sī íkeng kèliáu. Koh chènglâng ê hánhōa, iāsī soahliáu. Chènglâng taⁿ lóng iàsiān, bô ài khòaⁿ hit ê hìchhutkhoán ê chêngkéng, tāike sìsòaⁿ khì tīchia, tīhia ê soaⁿbéliu. Tī si̍pjīkè piⁿ pō͘peng khiāteh, in mā hō͘ ji̍tthâu pha̍k kàu chin kankhó͘, koh ū in ê chhianchóng sī chhinchhiūⁿ tângsiōng, khiâ tī i ê béténg. In māsī bô iàukín hiah ê sèsè ê thoânthé, chiūsī "hn̄ghn̄g teh khiā ·ê," kiâⁿ óa lâi chòeāu khòaⁿ kàu in ê pêngiú ê lîmchiong.

Chhinchhiūⁿ ánni, "khiā tī Iésu ê si̍pjīkè piⁿ, ū I ê lāubú," kap I kúinā ê pêngiú. I ê lāubú lóng bô koansim tī lâng ê lóemē, thíchhiò, mā bô beh khòaⁿ hiah ê teh kòekhì ê chonggiâm ê lia̍ppí. I sī Iésu ê lāubú, chittia̍p sī bô lâng thang chó͘tòng m̄ hō͘ i óa lâi I ê sinpiⁿ. Suijiân Málīa sī bēthang chhit I ê thâuhia̍h, ásī lâi liâng I jia̍t hōnghōng ê chhùichi̍h, iáukú chāi Málīa tī tēbīnchiūⁿ tûkhí kūnóa I ê sinpiⁿ ígōa, sī bô ū ùian ê só͘chāi. Málīa ū tiàm tī hit ê bē lâu ba̍ksái ê khó͘kéng, I sī siongsim ê lāubú, ū "lāi ê kiàm chha̍k thàng i ê simkoaⁿ," i ê choan chengsîn sī kàugia̍h chhámchhoeh lâi khòaⁿ Iésu ê bīnmāu, chiūsī tiàu tī i ê téngbīn ê. I sī Mesíiah. I sī i ê Chú. Suijiân hit ê òbiāu, i bē líkái, iáukú i bô bē kìtit. chóngsī m̄sī kanta ánni nātiāⁿ, chittia̍p I sī i ê Kiáⁿ; sī i ê Ângeⁿá, chiūsī íchêng bat hō͘ i phō tī hengchêng ê; sī Nachalia̍t kangtiûⁿ ê ū chhongbêng, ióngkám ê Gínná; sī chi̍t ê Chhengliân, chiūsī tùi i ê tiōnghu kèsin liáuāu, ū ūitio̍h i lâi chòe ba̍k hōngióng i ê.

Tùi ánni, Málīa chin kankhó͘ khòaⁿ I. Sī lah. Tûkhí Iésu ígōa bô pa̍tlâng thang koh khah liáukái hit ê chênghêng. Iésu siūkhó͘ ê chòekotiám sī teh pekóa, só͘í chittia̍p sī bēthang iôngún Málīa lâi tīhia khòaⁿkìⁿ hit ê sū. Suijiân chittia̍p I só͘ tiàm tī kankhó͘ ê tiongkan, iā suijiân putchí teh susióng sèkài ê chínkiù kap só͘ tehbeh kàu ê êngkng ê tiongkan, I mā bô ūitio̍h ánni sòa bô simchiâⁿ thang siàuliām I ê chiúkóaⁿ lāubú. Tng I beh lîmchiong ê sî, I ū chùsîn lâi khòaⁿ tī hit ê sió thoânthé tiong nn̄g ê lâng, chiūsī siⁿ I ê lāubú, kap I ê tângphōaⁿ, chiūsī tī i iáu oa̍hteh, kap tehbeh sí ê sî, chòe tōeit chhinkūn tī I ê sinpiⁿ ê.

"Lāubú ah, khòaⁿ lí ê Kiáⁿ! Kiáⁿ ah, khòaⁿ Lí ê lāubú!" "Tùi hitsî hit ê ha̍kseng chihchiap i kàu kakī ê ke."

Chhinchhiūⁿ ánni, I chiū ēng unjiû, thiàⁿthàng, siósim ê thàitō͘ lâi chòeāu pàngsak tēbīnchiūⁿ ê koanhē, iā kakī chi̍t lâng lâi títng só͘ beh kàu hit ê chhimkhek thang kiaⁿhiâⁿ ê kenggiām. Lán ê susióng sī bēthang liáukái, ásī siatsióng koh kòelâi hit saⁿtiám cheng kú thang chhiⁿkiaⁿ ê sū. Tī hitsî puttān I ê jio̍kthé ū siūtio̍h thang chhichhìn ê khó͘thàng, chiūsī ū ke thiⁿ kenggiāmtio̍h sînbiāu ê chengsînchiūⁿ ê tò͘cheng, bēthang kóngchhut ê chhiⁿchhám. Tī hitsî piàntē siū o͘àm só͘ jiakhàm, che sī ha̍pgî. Hit ji̍t ê o͘àm kiàmchhái sī tētāng beh kàu ê íchêng só͘ ū ê hiānsiōng. Koh ū chinchē pe̍ksek ê hûnbū lâi khàmba̍t hit ê chêngkéng, tìkàu Kanásoaⁿ ê gōahêng, Êlúsalém ê thah kap îⁿchhùkòa sòa iā chiāmchiām bô bêngkhì, bô khòaⁿ·kìⁿ. "Tùi ji̍ttàu khí, kàu saⁿtiám cheng, piàntē o͘àm!"

Che kiámsī chi̍t chióng ê kìhō, teh piáubêng Siōngtè bô hóaⁿhi ? Che kiámsī chūjiân kài iā teh piáusī hoánkhòng hit ji̍t ê chōeok ? Kám inūi sèkan lâng ū ánni ? Che kiámsī chi̍t chióng chunkùi ê pò͘lī beh jiakhàm hit ê òbiāu ê chengchiàn? Che kiámsī chi̍t chióng ê liôngsim chòeāu beh lâi kiòchhíⁿ hit ê siâⁿ·ni̍h ê pehsìⁿ? Hitsî piàntē ū o͘àm!

I tiàm tī hit ê chhichhám ê gûiki, bô chi̍t lâng ū khòaⁿkìⁿ I. Lán ū thiaⁿkìⁿ kóng, hit ê o͘àm ê saⁿtiám cheng sī thiāmchēng ê saⁿtiám cheng. I iáubē lîmchiong ê íchêng, ū ēng hit ê âukiò ê siaⁿ lâi phahphòa hit ê thiāmchēng ê sîkan, iā lán tùi hit ê âukiò ê siaⁿim, thang chai I ū cháiⁿiūⁿ kengkòe hit ê o͘àm ê sîkan. Hit ê âukiò ê siaⁿ ū tōatōa ìnsiōng tī si̍pjīkè kha teh khòaⁿ ê lâng ê sim. Siāng thâu hit nn̄g pún Hokimsu ū póchûn I tī Si̍pjīkè téng só͘ kóng· ê, chíū sī chit kù ōe nātiāⁿ. Hokimsu ū kìchài tútú I só͘ kóngchhut ê ōe tī·leh, oánjiân chhinchhiūⁿ teh piáubêng thiaⁿchiòng koattoàn ê tò͘cheng liáuāu, I chiah tōasiaⁿ âukiò, hiánchhut hit ê bēthang hêngiôngtit ê tháupàng ê ōe. "Chhaputto saⁿtiám, Iésu ū tōasiaⁿ âukiò kóng, Ílī, Ílī, Lia̍pmásatpo̍ktāinî, chiūsī kóng, Góa ê Siōngtè! Góa ê Siōngtè! Lí siáⁿsū pànglī Góa."

Hokimsu tùchiá ū kìchài chit ê âukiò ê ōe, khòaⁿchòe sī Kitok beh lîmchiong ê sî, só͘ kóng chòeāu ê ōe, chhìsiūⁿ Hokimsu ê hótáⁿ ū khaksìn, sêngsi̍t kàu cháiⁿiūⁿ! Bo̍kkoài hiah ê bô sìngióng ê lâng sī ài chùtiōng chitkù. Chiàu in teh siūⁿ chit ê kosiōng siàuliân ê jia̍tsimka chòeāu ū khòaⁿchhut I ê chhògō͘. I ū ūitio̍h kosiōng ê lísióng lâi hiseng itchhè. I sī ǹgbāng Siōngtè ē sêngjīn I. Chóngsī chit ê bē tôsiámtit ê sí ū tùi I piáusī I ê chhògō͘, iā chòeāu I sī âukiò hit ê thang chhiⁿkiaⁿ ê ōe, thang kóng sī sitbāng kap káibê ê âukiò. Siōngtè ū pàngsak I lah. I sī chòe hit ê hiánhek ê chūkí hiseng sǹgsī kui tī khangkhang lah. M̄sī lah, I m̄sī Kitok lah.

Lán sī siáng ēthang liáukái chit ê Chìkoâiⁿ· ê ê chhimò ê pìkoat? Lán chai chit ê siūtèng ê chiūsī Siōngtè éngoán ê Kiáⁿ. Siatsú lán ēng kèngkhiân ê liāmthâu ài chhuichhek hit ê ìsù, lán sī chíū tio̍h ài tittio̍h chi̍t tiâu lō͘, chiah thang liáukái hit ê òbiāu, iā hit tiâu lō͘ chiūsī kóng, I sī Siōngtè beh lâi tamtng sèkan lâng ê chōe. Lán sī bēthang soatbêng hit ê ìgī tútú siáⁿkhoán. Lūn Kitok ê sio̍kchōe ê ha̍ksoat, lán kiámchhái ū kohiūⁿ ê ìkiàn tī·leh, chóngsī lán chìchió thang sìn, "Siōngtè ū hō͘ hit ê bô chōe ·ê, thè lán chiâⁿchòe chōe;" iā sìn, "I tī chhâ·ni̍h chhinsin tamtng lán ê chōe tī i ê sinkhu;" koh sìn, "I inūi lán ê chōe lâi siū khó͘chhó͘, I inūi lán ê kòesit lâi siū thàngthiàⁿ, I siū hênghoa̍t, lán tittio̍h anjiân, I siū phah, lán ē ihó."

Tī hit ê thang chhiⁿkiaⁿ saⁿtiám cheng kú ê tò͘cheng ê pìkoat sī chāi tī chit tiám, chiūsī I ū hiàn púnsin lâi lim chit ê khó͘poe; iā chit ê poe, I tī Kheksemánî hn̂g ū kiû kóng, nā ē chòetit, sī ài līkhui I.

Ísiōng iáuū símmi̍h khah chhim ê ìsù, lán khiok m̄káⁿ siatsióng. Lán chìchió sī chai I ū ūitio̍h lán, lâi tamtng chit pái tútio̍h pàngsak ê kankhó͘.

Hit ê chòeko ê chengsînchiūⁿ ê tò͘cheng kèngjiân kòeliáu, hitsî I ê jio̍kthé ū himbō͘ ài lim chúi. Che sī chi̍t chióng ê kìhō, piáubêng I ê simsîn taⁿ sī íkeng ū pêngan. Chhinchhiūⁿ I tī siūchhì hit ê thang chhiⁿchhìn ê sìcha̍pji̍t ê tiongkan, I sī m̄bat siūⁿ ài beh chia̍h, chóngsī kàu tī kíntiuⁿ ê chengsîn kòekhì liáuāu hitsî, "I chiū chai iau." Chittia̍p iāsī chhinchhiūⁿ ánni. I chinchiàⁿ sī chiàu lâng ê khoán! I ū sêngsi̍t sìniōng hiah ê chho͘iá ê Lômá peng, chaiiáⁿ in goânlâi iāsī ē hiáu kiâⁿ chhinchhiat ê hêngûi, chhìsiūⁿ chit hō ê simchêng si̍tchāi sī súi kàu cháiⁿiūⁿ! I ū tùi in kóng, "Góa chhùita." In chiū cheksî chiong ùnchhò͘ ê háijiông lâi thuh hō͘ chit ê beh lîmchiong ê Iésu lim i. Lán sī ài chòe chhinchhiūⁿ hiah ê pō͘peng lâi the̍h chúi hō͘ I lim.

I ê lîmchiong kūn lah. I ū la̍ktiám cheng kú tiàm tī si̍pjīkè ê téngbīn, tùi ánni I ê khùila̍t sī íkeng sòngsit liáu. Iā I ê oa̍hmiā ê me̍hphok ū chiāmchiām kēkhì. chóngsī I ê sim ū tittio̍h anùi, tùi ánni chiū chin pêngan. Lán thang ēng kèngkhiân ê thàitō͘ lâi sióngsiōng, chittia̍p I ū chin bínchia̍t lâi teh hôekò͘ kòekhì ê īⁿsiōng; chiūsī koh siūⁿtio̍h Siōngtè ê kautài, chit sèkài ê piáuhō kap iáⁿjiah, kó͘chá ê sianti, bô pō͘ ê sèkài , siū kùchoa̍t ê thiàⁿthàng, chhámchhoeh, kàu lâukōaⁿ chhinchhiūⁿ huih ê chênghêng, si̍pjīkè kap siūlān, lâi ūitio̍h lán khólîn ê hiaⁿtī pàngsak I ê sìⁿmiā. Chhinchhiūⁿ ánni, siūⁿliáu I chiū kóng, "Sū bêngpe̍k lah." I sī ēng hoaⁿhí khaksìn ê liāmthâu, chaiiáⁿ I ū oânsêng I ê kang, chiah lâi âukiò ánni. "Sū bêngpe̍k lah! Sū oânsêng lah! Pē ah, góa ê Sîn kautòa Lí ê chhiú, chiah ê ōe kóng soah, khùi chiū tn̄g."



第八章 各各他

伊to̍h lóng無抵抗 hō͘ in ián倒tī hitê烏色、粗粗ê十字架ê 頂面。也in to̍h用大支ê鐵釘真殘忍來釘 thàng過伊ê 手kah腳。後來in to̍h做伙出力kā十字架ián khiā 起來，soah kā伊lok落去土孔，hit時伊ê 神經，伊ê筋beh有受tio̍h 殘忍 ê 刺激、痛疼到beh爆裂。上帝ê聖kiáⁿ有tiàm tī chitê thang悽凊 ê痛疼ê 狀況，面ǹg 頭前來看hitê美麗 ê城，to̍h是逼伊出城外來tú tio̍h害死 ê，也tī伊ê腳下有兵丁teh搖 豆á來分伊ê衫，koh有祭司khǹg 殘忍 ê心來歡喜in有得勝，又koh tī hitê節期所聚集ê人有kui大陣出來城外親像beh看戲仝款。全世界ta̍k方面 ê人有聚集tī伊ê面前，chitê世界to̍h是伊所beh替伊死ê世界。

「也世間m̄ bat伊。」有一日chitê世間的確beh bat伊，koh是beh bat hitê全意義。經過數世紀 ê中間，hitê thang驚惶 ê烏色 ê十字架，to̍h是bē tàng講起ê 見笑kah侮辱 ê記號 ê，有變成人類思想中一个第一高尚 ê記號，來表明上帝ê 犧牲。

「眾人有khiā tīhia teh看。」Ah，咱tio̍h 公道來 審判 hiahê眾人！實在to m̄是一般ê民眾teh怨恨耶穌，咱to m̄是全然pháiⁿ。耶穌有信用咱，伊知咱是ē tàng hō͘伊來為tio̍h咱放sak伊本身。設使若是照chē chē人所teh講ê款，咱是到極ê腐敗，咱to̍h bē 堪得thang承受伊ê救恩。咱有聽見人講，咱是bē tàng信用咱人有啥物好ê本能。親像tī 凱旋 ê安息日hitê行列 ê時，有kui大陣 ê人lóng teh歡喜，喉叫hoah和撒那，總是siāng hiahê人tī後來soah喉叫講，Tio̍h 釘伊tī十字架！m̄ thang信伊！Tī耶路撒冷受祭司所壓迫hiahê熱狂 ê愚民是bē tàng代表一般ê民眾慷慨ê心情。一般ê民眾雖是無lóng tòe伊，mā lóng有欽仰伊、擁護伊，koh mā無容允法利賽人奸惡ê 手來kha̍p tio̍h伊。上帝是相當iáu有大ê感動力tī咱人類 ê心內，tī 群眾ê中間，有kui大陣 tùi加利利來ê人tī leh，in ê心內有艱苦，因為iáukoh ē記得早前 tī迦百農hitê快樂ê日子。也有tùi thong天下聚集來ê 深沈ê出外人tī leh，tī 一時á久ê中間，伊有提高in ê思想；koh有羅馬 ê千總 tī leh，in有掠伊是上帝ê一个kiáⁿ。Κoh有耶路撒冷ê婦人人為tio̍h伊流目屎、哀傷。也有kui陣人槌胸tńg 去；也伊所深bat ê學生看了自然是kohkhah傷心。耶穌tiàmtī hitê艱苦ê時，to m̄是全然受世間人放sak。

總是hit日各各他ê 群眾，有代表全世界ta̍k 階級ê人所teh款待基督ê態度，也tī hit中間也有khǹg 偏見、痛恨 ê對敵tī leh，也福音書著者真傷心來特別表現 in。眾人lóng有痛罵伊、譏刺伊，也phah手冷笑伊，也講伊來擔當chitê運命是應該；koh 祭司、法利賽以及偤太人ê 暴徒做伙 teh喉叫：「你若是上帝ê kiáⁿ，taⁿ tio̍h tùi十字架落來。你做基督，做以色列ê王，taⁿ tio̍h落來，hō͘阮 thang信！你bat救別人，也bē ē救kakī！」

伊有聽見，也有明白 hitê話。伊是bē ē，也是m̄應該救伊本身。總是伊ê心有為tio̍h hiahê teh戲弄譏刺ê人來傷心。伊tehbeh臨終艱苦ê時，mā lóng無teh 思想kakī ê事，只有teh想in有khiā起tī野鄙、敗壞 kah罪惡ê生活。最後伊to̍h bē tàng koh 恬恬，伊to̍h無koh看in是tiàm tī 罪惡ê生活ê人，用信靠 ê心來oa̍t ǹg 至大ê父，to̍h是創造 in ê，來祈禱。

「父ah，赦免in，因為in所做ê，in m̄知！」 試想chit句有án怎啟示上帝ê心腹！伊是夠額偉大，tiāⁿ tio̍h是無khǹg怨妒 ê心。伊無受氣in，反轉是替in掛慮、煩惱，to̍h是掛慮 in恐驚ē變做比 in實在ê款kohkhah pháiⁿ。試想beh臨終 chitê耶穌，伊ê心有慷慨到án怎！伊實在有出力teh chhōe看有啥物法度thang替in辯解。伊m̄是kantaⁿ赦免in，á是kantaⁿ替in祈禱niāniā，反轉實在有出力teh chhōe看有啥物話，thang替in辯明。咱卻是無jōa chē項好thang hō͘伊來講起，總是伊有chhōe，koh有講起伊。伊知in有偏見，有受hit款教育，也對伊ê事愚戇 tī leh。Iáukoh in是m̄知in所teh做ê，設使in若知，in穩當無beh ánne做。父ah!赦免in!

咱lóng tio̍h khiā tī上帝審判 ê公座前，總是咱tio̍h淡薄ē記得來siàu念伊，因為連in，伊to體諒in來講chitê話：「阮信你beh來做阮 ê 審判司。」

In穩當是無聽見伊ê話，hiahê譏刺 ê人若有聽見，穩當tòngbē tiâu。Tī hitê喧嚷、恥笑kah 戲弄 ê熱鬧ê中間，只有hiahê第一接近十字架腳ê人chiah ē聽見伊ê話。

至少有一人有聽tio̍h，hitê人是用戇ngia̍h、生驚ê 念頭來聽伊。照看hit句話有感動tio̍h伊久久恬靜ê心情，也chitê感動是自細所bē bat tùi老母來受tio̍h ê。「Hit時有兩个犯人kah伊同釘 tī十字架，一个tī 正pêng，一个tī 倒pêng。」起初hit兩个犯人lóng有冷笑chitê「彌賽亞。」In mā是想講，彌賽亞若m̄是beh gia̍h刀來爭戰，是無啥物路用。「你若是彌賽亞，是tio̍h 救kakī kah阮。」Hit時同釘ê一个有ná 恬去。咱thang想像，伊有顯出凶惡、固執、受氣ê面，來注目看眾人，也有為tio̍h本身ê艱苦來操心，致到bē顧得想猶hitê耶穌ê艱苦。後來hitê勇敢、恬靜ê權威有感動伊ê心。耶穌ê吸引力有催逼伊，to̍h生出不安ê 念頭，soah kakī見笑，也有見笑 hiahê無膽量 ê 群眾，有án怎teh恥笑chitê無人thang扶助ê人。

然後耶穌to̍h開嘴講話，也hitê 賊有注意聽伊，因為耶穌lóng無叫艱苦，á是講咒詛 ê話，to̍h是伊本身所快快講ê，反轉是講：「In m̄知 in所做ê。父ah，赦免in!」請看！tī chit時有發生chi̍tê神蹟。Tī 一時á久ê中間，hitê人有變換伊ê心肝，忽然悔改伊ê罪！基督súi ê人格tī 一時á久ê中間，為tio̍h伊所做 ê，to̍h是羅馬帝國ê 救治 法律 tī 久久所做了失敗 ê，to̍h是有叫醒伊ê心，hō͘伊生起，á是欣慕好ê 念頭，也憂悶伊過去ê所做，soah淡薄顯出欣慕súi、理想 ê生活ê影跡。Chitê賊koh用驚惶kah感歎 ê心來看chitê神妙ê彌賽亞，to̍h是為tio̍h自稱是上帝ê Kiáⁿ來受釘 ê。chitê耶路撒冷ê 犯人，穩當bat聽見人teh講起伊ê主張kah伊ê聖國ê事。為tio̍h chitê因端，in chiah ài beh thâi伊。伊是啥人？到底 chitê神妙ê人是啥人？伊是啥物？

伊ê 同伴to̍h koh kah眾人做伙罵耶穌，莫怪，tī伊ê面前 to lóng是hit款ê人teh做伊ê模樣。to̍h是頭毛 lóng 白 ê 祭司，有博學ê 經學士，koh mā有可敬ê律法博士tī leh。莫怪伊也是ài罵伊，總是hitê凶惡、恬靜ê朋友聽了to̍h tòngbē tiâu。「你既然同受罪，連上帝kám也m̄驚?咱受罪是公道。因為咱所受ê 報應，是合tī咱ê所行。總是chitê人所行 ê，無一項m̄ tio̍h！」

咱可憐 ê人性，tùi tī kah基督做伙溝通，to̍h ē接觸tio̍h súi ê世界，試想hitê 可能性有大到án怎！伊tùi接tio̍h基督ê 感化，to̍h生出欽仰、悔改、謙卑ê心，後來to̍h受氣，無顧tio̍h kakī，來擁護tī伊ê身邊teh受苦 hitê人，也然後有kohkhah進步來生出信仰ê 奇異 ê本能，確信耶穌m̄是一个普通人niāniā。Chitê 賊有艱苦到beh暈 去。伊死ê時間有直直逼óa，也死ê意思是啥物，hoānsè是無意識去，á是歸tī烏有 去，伊m̄知。所以有tùi hitê真生驚ê心內發出失望 ê聲喉叫講：「耶穌ah，你tī你ê國來ê時tio̍h ē記得我！」

Hit時耶穌to̍h同情chitê 可憐 ê人，伊to̍h是耶穌為tio̍h世間人死，所結 ê 頭一粒果子。耶穌是oh得oa̍t頭過去看伊。也伊ê舌夠額嘴乾，到bē tàng講起啥物。總是tī chitê tehbeh臨終 ê基督，所應 ê話，是有顯出君王 ê威嚴 tī leh。「我實在kā你講，今á日你beh kah我tī樂園。」

親像ánne，chitê 可憐 ê 賊，有得tio̍h 罪 ê 赦免ê經驗，心內平安，也有得tio̍h 約束 thang享受死後hitpêng ê活命。論hitpêng ê事，只有耶穌知影。也設使咱beh來講伊ê意思，大概淡薄thang講是ánne。「今暗咱ê身屍吊 tī十字架頂ê時，你kah我beh做伙到tī死人所去ê世界，也tīhia咱猶原ē做伙相認，宛然親像今早起做伙 吊 tī十字架，咱chit兩人仝款樣。」過三點鐘後，chitê耶穌to̍h是hitpêng ê世界ê主，有過去tī hitpêng，來thèng候chitê tehbeh死ê 賊。

伊已經有開嘴講話兩pái，頭一pái是親像祭司，也bē bat有看見祭司親像伊hiahni̍h 慷慨，來為tio̍h hiahê眾人，to̍h是催逼伊到tī死ê地步 ê，來做in ê中保替in祈禱。後來koh一pái是最親像君王講出真正有權柄 ê話來約束，beh hō͘ hitê 可憐 ê 賊 thang有份 tī伊ê王國。也chitpái咱有koh聽tio̍h伊ê聲，卻m̄是親像祭司，mā m̄是親像君王，獨獨是親像人子tī tehbeh臨終 ê時，來siàu念伊ê老母，以及伊ê朋友，也有對in 盡做人ê本份。

Hit時tútú thàu中晝，日頭真炎。Hitê三點鐘久 ê 痛苦，是已經過了。Κoh眾人ê喊譁，也是soah了。眾人taⁿ lóng厭倦，無ài看hitê戲齣款ê情景，大家四散去tīchia，tī hiaê山尾溜。Tī十字架邊步兵khiāteh，in mā hō͘日頭曝到真艱苦，koh有in ê千總是親像銅像，騎tī伊ê馬頂。In mā是無要緊hiahê細細ê團體，to̍h是「遠遠 teh khiā ê」，行óa來最後看到in ê朋友ê 臨終。

親像ánne，「khiā tī耶穌ê十字架邊，有伊ê老母」，kah伊幾nā个朋友。伊ê 老母 lóng無關心tī人ê詈罵、恥笑，mā無beh看hiahê teh過去ê莊嚴 ê拉比。伊是耶穌ê 老母，chit時是無人thang阻擋 m̄ hō͘伊óa來伊ê身邊。雖然馬利亞是bē tàng拭伊ê頭額，á是來涼伊熱hōnghōng ê 嘴舌，iáukoh 在馬利亞tī 地面上除了近óa伊ê身邊以外，是無有慰安ê所在。馬利亞有tiàm tī hitê bē 流目屎 ê 苦境，伊是傷心ê 老母，有「利 ê劍鑿thàng伊ê心肝」，伊ê專精神是夠額慘慼來看耶穌ê面貌，to̍h是吊 tī伊ê 頂面 ê。伊是彌賽亞，伊是伊ê主。雖然hitê奧妙，伊bē理解，iáukoh伊無bē記得。總是m̄是kantaⁿ ánne niāniā，chit時伊是伊ê kiáⁿ；是伊ê紅嬰á，to̍h是以前bat hō͘伊抱 tī 胸前 ê；是拿撒勒 工場 ê有聰明、勇敢 ê gín'á；是一个青年，to̍h是tùi伊ê丈夫過身了後，有為tio̍h伊來做木奉養伊 ê。

Tùi ánne，馬利亞真艱苦看伊。是lah，除了耶穌以外無別人thang kohkhah了解hitê情形。耶穌受苦 ê 最高點是teh逼óa，所以chit時是bē tàng容允馬利亞來tīhia看見hitê事。雖然chit時伊是tiàm tī艱苦ê中間，也雖然不止teh 思想世界ê 拯救kah所tehbeh到ê榮光 ê中間，伊mā無為tio̍h ánne soah無心情thang siàu念伊ê 守寡老母。當伊beh臨終 ê時，伊有注神來看tī hitê小團體中兩个人，to̍h是生伊ê 老母，kah伊ê tâng伴，to̍h是tī伊iáu 活teh，kah tehbeh死ê時，做第一親近tī伊ê身邊 ê。

「老母ah，看你ê Kiáⁿ！Kiáⁿah，看你ê 老母！」「Τùi hit時hitê學生chih接伊到kakī ê家。」

親像ánne，伊to̍h用溫柔、疼痛、小心ê態度來最後放sak地面上ê關係，也kakī一人來抵當所beh到hitê 深劾 thang驚惶 ê經驗。咱ê思想是bē tàng了解，á是設想koh過來hit三點鐘久 thang生驚ê事。Tī hit時m̄ nā伊ê肉體有受tio̍h thang悽凊ê苦痛，to̍h是有加添經驗tio̍h神妙ê精神上ê鬥爭，bē tàng講出ê 悽慘。Tī hit時遍地受烏暗所遮蓋，這是合宜。Hit日ê烏暗kiàmchhái是地動beh到ê以前所有ê現象。Κoh有真chē白色 ê雲霧來kàm密hitê情景，致到橄欖山ê外形，耶路撒冷ê塔kah圓厝蓋soah也漸漸無明去，無看見。」Tùi日晝起，到三點鐘，遍地烏暗！」

這kám是一種ê記號，teh表明上帝無歡喜?這kám是自然界也teh表示反抗hit日ê罪惡?Kám因為世間人有ánne ?這kám是一種尊貴 ê布簾beh遮蓋 hitê奧妙ê 爭戰 ?這kám是一種ê 良心最後beh來叫醒 hitê城裡ê人民 ?Hit時遍地有烏暗！

伊tiàm tī hitê 悽慘 ê 危機，無一人有看見伊。咱有聽見講，hitê烏暗ê三點鐘是恬靜ê三點鐘。伊iáu未臨終 ê以前，有用hitê喉叫ê聲來phah破 hitê恬靜ê時間，也咱tùi hitê喉叫ê聲音，thang知伊有án怎經過 hitê烏暗ê時間。Hitê喉叫ê聲有大大印象 tī十字架腳teh看ê人ê心。Siāng 頭hit兩本福音書有保存伊tī十字架頂所講ê，只有是chit句話niāniā。福音書有記載tútú伊所講出ê話tī leh，宛然親像teh表明聽眾決斷ê tiāmcheng了後，伊chiah大聲喉叫，顯出hitê bē tàng形容得 ê tháu放ê話。」差不多三點，耶穌有大聲喉叫講，以lī，以lī，Lia̍pmásatpo̍ktāinî，to̍h是講，我ê上帝！我ê上帝！你啥事放lī我。」

福音書著者有記載chitê喉叫ê話，看做是基督beh臨終 ê時，所講最後ê話，試想福音書ê好膽有確信，誠實到án怎！莫怪hiahê無信仰ê人是ài注重chit句。照in teh想，chitê 高尚少年ê熱心家，最後有看出伊ê 錯誤。伊有為tio̍h 高尚 ê理想來犧牲一切，伊是ǹg望上帝ē承認伊。總是chitê bē 逃閃得 ê死有對伊表示伊ê 錯誤，也最後伊所喉叫hitê thang生驚ê話，thang講是失望 kah ka解謎ê喉叫。上帝有放sak伊lah，伊所做hitê出名ê 自己 犧牲算是歸tī 空空lah。M̄是lah，伊m̄是基督lah。

咱是啥人 ē thang了解chitê 至高 ê ê 深奧ê祕訣?咱知chitê受釘 ê to̍h是上帝永遠ê Kiáⁿ。設使咱用敬虔ê 念頭 ài 推測hitê意思，咱是只有tio̍h ài得tio̍h一條路，chiah thang了解hitê奧妙，也hit條路to̍h是講，伊是上帝beh來擔當世間人ê罪。咱是bē tàng說明hitê意義 tútú啥款。論基督ê贖罪 ê學說，咱hoānsè有koh樣ê意見 tī leh，總是咱至少 thang信，「上帝有hō͘ hitê無罪 ê，替咱成做罪；」也信，「伊tī柴裡親身擔當咱ê罪 tī伊ê身軀；」koh信，「伊因為咱ê罪來受苦楚，伊因為咱ê 過失來受痛疼，伊受刑罰，咱得tio̍h 安然；伊受phah，咱ē醫好。」

Tī hitê thang生驚三點鐘久 ê鬥爭ê祕訣是在tī chit點，to̍h是伊有獻本身來lim chitê苦杯；也chitê 杯，伊tī 客西馬尼園有求講，若ē做得，是ài離開伊。

以上iáu有啥物khah深ê意思，咱卻m̄敢設想。咱至少是知伊有為tio̍h咱，來擔當chit pái tú tio̍h放sak ê艱苦。

Hitê 最高ê精神上ê鬥爭竟然過了，hit時伊ê肉體有欣慕ài lim水。這是一種ê記號，表明伊ê心神taⁿ是已經有平安。親像伊tī受試 hitê thang悽凊ê 四十日ê中間，伊是m̄ bat想ài beh 食，總是到tī 緊張ê精神過去了後hit時，「伊to̍h知iau。」Chit時 也是親像ánne，伊真正是照人ê款！伊有誠實信用 hiahê 粗野 ê羅馬兵，知影in原來也是ē曉行親切 ê行為，試想chit種 ê心情實在是súi到án怎！伊有對in講：「我嘴乾。」In to̍h即時用ùn醋ê海絨來thuh hō͘ chitê beh臨終 ê耶穌lim伊。咱是ài做親像hiahê 步兵來the̍h 水 hō͘伊lim。

伊ê 臨終近lah，伊有六點鐘久 tiàm tī十字架ê 頂面，tùi ánne，伊ê氣力是已經喪失了，也伊ê活命 ê脈膊有 漸漸低 去。總是伊ê心有得tio̍h 安慰，tùi ánne to̍h真平安。咱thang用敬虔ê態度來想像，chit時伊有真敏捷來teh回顧過去ê異象；to̍h是koh想tio̍h上帝ê交帶，chit世界ê表號kah影跡，古早ê先知，無步ê世界，受拒絕 ê疼痛、慘慼，到流汗親像血ê情形，十字架kah受難，來為tio̍h咱可憐 ê兄弟放sak伊ê性命。親像ánne，想了伊to̍h講：「事 明白lah。」伊是用歡喜確信 ê 念頭，知影伊有完成伊ê工，chiah來喉叫ánne。「事明白lah!事完成 lah!父ah，我ê 神交tòa你ê 手。」Chiahê話講soah，氣to̍h斷。