《Hūiphêng ê 古坑咖啡》

 | | | 轉寄

< Lémi̍h > siósoat tha̍kliáu ê kámsióng <禮物>小說讀了ê 感想

作者 Chng Hūiphêng 2020.12.27




Arturo púnchiâⁿ sī beh hông phahthai ê thaijî,hit tongsî in lāubú (Andrea) sī chi̍tê ū sin ê bīhun chabó͘ gín'á, khì Hoatkok chhōe aî chhamsiông, tīhia siu tio̍h New York lâi ê phoe, sī gín'á ê lāupē ê hôehok."Siōng hó sī phahthai.", chēngchēng khólī phahthai būntê, tī Sèngbó īⁿ tit tio̍h ê khésī sī kóng góa mā ē tàng chiâⁿchò lāubú; thaijî sī góa ê, nā bô Siōngtè siúⁿsù sèⁿmiā, thaijî bē chûnchāi. "Phahthai" kah "thâi lâng" sī kāngkhoán, chiū bô khì "phahthai". Inūi thiàⁿ, bô kò͘ kakī púnsin līek, hō͘ i hóekái, koattēng ka seⁿ. lo̍hlâi, kakī chhiâⁿióng tōahàn, chit ê gín'á, āu. lâi soah chiâⁿchò koattēng phahthai ê chhinseⁿ lāupē (武彥) ê lémi̍h.

Chúkak 武田武彦(たけだ たけひこ=Takeda Takehiko) chhutsì tī Tâioân ê Ji̍tpún lâng ( ji̍tgí, oanseⁿ), kengle̍k Thàipêngiûⁿ chiàncheng, púnsin mā sī Kitoktô͘, sī chhutmiâ ê Engkok kah Bíkok bûnha̍kchiá, tùi i ê sèⁿmiā kòethêng ū kúi hongbīn ê kámchhiok.

Chiàncheng ê bôchêng, 1945 nî 5 go̍eh 31 sī itseng lânbōng ê ji̍tchí. Inūi Tāipak siū tio̍h tē thán sek ê hongchà, Chóngtokhú kah kunsulēng pō͘ chogū tio̍h phòhoāi, chin chē chhùthe̍h siū siohúi. Síbông íkeng chiâⁿchò ji̍tsiông chia̍hsi̍t ê tāichì. Tùi Tâioân lâng lâi kóng chiàncheng siōng bôchêng, chiūsī ōaⁿ tiâutāi, thâuke ōaⁿ lâng, ōaⁿ gígiân, tùi Spanish, Hôlân, Tēⁿ sêngkong, Chhengtiâu, Ji̍tpún kah Kokbîntóng chènghú ti̍tti̍t ōaⁿ, lóng sī gōalâi si̍tbîn chèngkoân; tùi gōa ê chiàncheng soah, sin thâuke tùi lāi iū sī lēnggōa chânkhok ê tōa tô͘sat, sí ê lâng lóng sī chhengchheng bānbān, chhiūⁿkóng Jījīpah, pe̍hsek khióngpò͘, énghióng jōachē lâng, jōachē tang, m̄ chiah tongkechòchú ê tiōngiàusèng, Tâioân to̍kli̍p chiah ū hoattō͘ káikoat hông si̍tbîn ê miāūn; gígiân múi ōaⁿ chi̍t pài, tìsek ê lúichek,koh tiôngsin khaisí, tìsek hūnchú chìchió chi̍t tāi lâng koh piàn ékáu, chhiūⁿ chokchiá 1928 nî chhutsì, chū sèhàn siū Ji̍tgí ê kàuio̍k, chiànāu choáno̍h kàu Tionghôa Bînkok chènghú hē ê Tâioân tāiha̍k, siū kiôngpek kái iōng Pakkiaⁿgí lâi siū kàuio̍k.

Icho̍k tàu tīn ê būntê, Ji̍tpún thausi̍p Chinchuoan liáuāu,Andrea ê chhùpiⁿ Takechiàng,mā sī i ê chhengmûi tekmá, Ji̍tpún Bíkok lâng,hông kiôngchè siuliû,Takechiàng ūi tio̍h siám kiôngchè siuliû ê sokpa̍k, koh piáuhiān chhut tùi Bíkok ê tiongsêng, chiū chìgōan chìnji̍p Bíkok lio̍kkun, tī 1944 nî 10 go̍eh 30 ji̍t chiànsí. Kah 911 khióngpò͘ kongkek sūkiāⁿ liáu, Hôekàutô͘ cho̍kkûn tī Bíkok ê chhùkéng siosiāng; Ji̍tpún sîtāi 庄司總一só͘ siá ê siósoat < Tân hujîn > lâmlú chúkak, Lâu Chhenghûn kah Anchú ê àichêng kò͘sū ( tâiji̍t liânin) koh ū bôkâng ê chhùkéng, Ji̍tpún Tâioân lâng, Tâioân Ji̍tpún lâng, kaksek ê taktîⁿ; iûkîsī hiatthóng, thoânthóng kah tiâukiāⁿ bô kâng ê lâng chi kan, beh jûhô, kàu siáⁿmi̍h thêngtō͘, lâi ta̍tsêng thiàⁿ, líkái kah iôngha̍p.

Gē su̍t kàuio̍k hongbīn, khòaⁿ tio̍h kó͘tián imga̍k ē tàng èngiōng tī ji̍tsiông sengoa̍h chhùkéng , chin sùsiông, ē tàng kóng sī gē su̍t sengoa̍h hòa, m̄ chai sī Ji̍tpún kàuio̍k ê phohsi̍t, á.sī kàuhōe sengoa̍h ê ióngsêng, chhiūⁿkóng Beethoven ê “Miss Sorlemnis” tī i ê chhiú chíhui Mass tùi “Kirie Ellison” ê "Chú ah, kiû Lí siàbián góa", Vivaldi ê "Sùkùi", Rossini ê hiânga̍k tòachhut tē saⁿ hō chàubêng khek, Saint Saens hongkhîm phōaⁿchàu ê tē saⁿ kauhióngkhek tē it ga̍kchiong chìnji̍p Poko Adagio, Mahler ê tē gō͘ kauhióngkhek, Mozart chìnji̍p tē jī ga̍kchiong, Andante (アンダンテ) tùi ト tantiāu chóanchò ホ tn̂gtiāu, San Saens ê "thiangô" téngténg.

Chongkàu sìngióng hongbīn, 武彥 khó͘náu bô hoattō͘ siautû Andrea ê sokpa̍k kah thâi sí thaijî ê chōeokkám. Kiû tō tongtiong, píkàu Hu̍tkàu kah Kitokkàu; nāsī Hu̍tkàutô͘, in bó͘ 幸子 ū chek kongtek, tangsî to̍h ē koh lûnhôe, tī ke̍klo̍k chēngthó͘ seⁿ chò lâng, tio̍hsǹg i sī oânbí .ê, mā ittēng tio̍h hāⁿ kòe kúi ê lûnhôe ê chiònggāi; i sī chi̍t ê bô oânbí ê lâng, tī sèkan lóng bô chek jīmhô kongtek, nāsī lûnhôe chhutsì chò khitchia̍h to̍h bē bái, kiámchhái ē chhutsì chò chengseⁿ, bô hoattō͘ póchèng ē tàng kah幸子 síāu kohchài kìⁿbīn, ē itti̍t kèsio̍k tī imkan ê lō͘tô͘ pâihôe. Bô hoattō͘ sióngsiōng chi̍tê bô 幸子ê sèkài, m̄ koán sī oa̍h leh á.sī síkhì, nāsī bô hoattō͘ kohchài khòaⁿ tio̍h i, to̍h ē thóià seⁿsí siongkoan ê itchhè. Tī chit hongbīn, Kitokkàu chin chhengchhó. Nāsī kòpe̍k kakī ê chōe, jîchhiáⁿ oákhò Iésu lâi sio̍kchōe, tio̍hsǹg chhiūⁿ góa chit chióng ê chōejîn mā ē tàng ji̍pkhì thiantông. Kengtián hongbīn, 《歎異抄》（Tannishō） khiàm chōejîn ê chhàmhóe kah kòpia̍t, he sī jīnchōe lâi kuii Iésu. Ēng Hu̍thoat ê ōe tī《歎異抄》chhōe bē tio̍h ê khàiliām, tī "Lūka hokim"tiong chhōe ē tio̍h.

Bíkok bûnha̍k hongbīn, tùi Bíkok úitāi chokka Edgar Allan Poe kah Hawthorn,in ê miâ choh < O͘a > ( Enggí, The Raven) ,“Scarlet Letter”, ū chin chengpi̍t ê hunsek phênglūn. "緋文字" lāité ê lâmlú chúkak Hester kah Dimmesdale tō nā chhiūⁿ i kah Andrea kaksek siosiāng.

Thiàⁿ ê kiànchèng hongbīn, Andrea ê thiàⁿ bô kā Arturo phahthai, che sī chi̍t chióng bô kò͘ kakī púnsin līek ê hêngûi, chin úitāi, nā bô i ê chūngó͘ hó͘ⁿtēng, to̍h bô Arturo ê chûnchāi. Arturo iúⁿpē (Alfonso) bûsu ê thiàⁿ,hō͘ Andrea ēng ē bīn ê Sèngkeng chat ( I Kolîmto 13, 47)"Thiàⁿsim sī khoaniông koh chûpi, thiàⁿsim sī bē oàntò͘, bē chūkhoa, bē kiaungō͘, bē chò kiànsiàu ê tāichì, bē kiû kakī ê līek, bē khoài siūkhì, bē khiohhūn, bē ài putgī, chíū ài chinlí. Thiàⁿsim ē pauiông itchhè, tùi ta̍k hāng tāichì lóng ū sìnsim, lóng phō ǹgbāng, lóng ē tàng jímnāi." hêngiông in ang; 幸子 ēng lúsèng chūngó͘ hó͘ⁿtēng ê thiàⁿ chichhî 武彥, tī i sèⁿmiā ê ta̍k chióng si̍pjīlō͘kháu, pànghā kakī ê līek lâi pangchō͘ i. Siōngtè ê thiàⁿ, phài I ê kiáⁿ Iésu Kitok, kakī pēng bô chōe khiok chiapsiū si̍pjīkè ê ke̍ktoan chhúhoa̍t, lâi tháupàng jînlūi ê chōeok. Atám ûipōe Siōngtè chia̍h "kìmkó" ê chōe chin tōa; ē tàng ūi chitê chōe lâi sio̍kchōe, ittēng sī bô chōe ê lâng chiah ū hoattō͘, m̄ koh tī chitê sèkài siōng bô chit chióng oânbí ê lâng, só͘í, Siōngtè hō͘ I ê kiáⁿ chiâⁿ chò jînlūi ê kiáⁿ lâi chhutsì, ēng bô chōe ê sin lâi sio̍kchōe.

21 sèkí ê Tâioân siāhōe, chongkàu sībiō chhiongmóa tio̍h < suhū >, < êngtáng >, < kongbêngteng >, < an thàisòe > kah cha̍pla̍k sèkí Martin Luther ê chongkàu káikek < Koanhē sio̍kchōekǹg ê ìgī kah hāukó ê kiànkái > ê siāhōe khìhun ū siáⁿ bô kâng? Sībiō jú khí jú tōa keng, suhū chhutji̍p sī chìnkháu miâ chhia,jōachē chîⁿ chiah ū ê êngtáng, kongbêngteng ê ūitì nā teh bē iánchhiùⁿ hōe ê mn̂gphiò; koh khah hāi.ê sī biōsī hông līiōng chò soánkí ê kangkū,siōng chhám.ê sī ūi tio̍h chîⁿ hō͘ Τiongkiōng Kiōngsántóng līiōng ê cháukáu.

Tâioân sī to cho̍kkûn ê kokka, m̄ thang ūi tio̍h châi, koânsè chhutbē kakī ê lênghûn, hióngsiū Tâioân ê chióngchióng līek,soah teh thúnta̍h Tâioân; lán tio̍h tèngkin tī púntē, jīntông só͘ū ê chūbîn, thongkòe thiàⁿ kah siūkhó͘, lâi chiâⁿchò ǹgbāng ê kìhō. Í ( I Kolîmto 13, 23) "Góa nā ū sianti thoân hokim ê unsù, iūkoh liáukái só͘ū ê òpì kah tìsek, sīmchì ū kiankiông ê sìnsim thang îsan tóhái, nā bô thiàⁿsim, góa chiū lóng bô lō͘ēng. Góa koan só͘ū ê châisán, koh hiànsin hō͘ lâng oló, nā bô thiàⁿsim, chiahê tāichì tùi góa chiū lóng bô līek."hō͘siong biánlē.


Arturo 本成是beh hông phah胎 ê 胎兒,hit當時in 老母（Andrea）是一个有身ê 未婚chabó͘ gín'á, 去法國chhōe阿姨參詳, tīhia 收著New York來ê phoe，是gín'á ê老父ê回覆。「Siōng好是phah胎。」, 靜靜考慮phah胎問題, tī聖母院得tio̍h ê啟示是講我mā ē tàng成做老母；胎兒是我ê，若無上帝賞賜性命，胎兒bē存在。「phah胎」kah「thâi人」是kāng款，就無去「phah胎」。因為疼,無顧kakī本身利益, hō͘ 伊悔改,決定ka生.落來,家己晟養大漢,chit个gín'á,後.來soah 成做決定phah胎ê 親生老父（武彥）ê 禮物。

主角武田武彦(たけだ たけひこ=Takeda Takehiko) 出世tī台灣ê 日本人（日语：湾生）,經歷太平洋戰爭, 本身mā是基督徒，是出名ê英國kah美國文學者,對伊ê性命過程有幾方面ê感觸。

戰爭ê 無情：1945年5月31是一生難忘ê日子。因為台北受tio̍h地毯式ê轟炸，總督府kah軍司令部遭遇tio̍h破壞，真chē厝宅受燒毀。死亡已經成做日常食食ê tāichì。對台灣人來講戰爭上無情,就是換朝代,頭家換人,換語言,對西班牙、荷蘭、鄭成功、清朝、日本kah國民黨政府直直換，lóng是外來殖民政權；對外ê 戰爭soah,新頭家對內又是另外殘酷ê 大屠殺,死ê 人攏是千千萬萬,像講228、白色恐怖,影響偌濟人、偌濟冬,毋才東家做主ê 重要性,台灣獨立才有法度解決hông殖民ê 命運；語言每換一pài ,知識ê 累積,koh 重新開始,知識份子至少一代人koh變ékáu,像作者1928年出世,自細漢受日語ê教育，戰後轉學到中華民國政府下ê台灣大學，受強迫改用北京語來受教育。

異族鬥陣ê問題：日本偷襲珍珠灣了後,Andrea ê厝邊Takechiàng ,mā是伊ê 青梅竹馬,日本美國人,hông強制收留,Takechiàng為tio̍h siám強制收留ê束縛，koh表現出對美國ê忠誠，就志願進入美國陸軍，tī 1944年10月30日戰死。Kah 911恐怖攻擊事件了,回教徒族群tī美國ê 處境相像；日本時代庄司總一所寫ê 小說<陳夫人>男女主角：劉青雲kah安子ê愛情故事（台日聯姻）koh 有無仝ê 處境,日本台灣人,台灣日本人,角色ê taktîⁿ；尤其是血統、傳統kah條件無仝ê人之間，beh如何、到啥物程度，來達成疼、理解kah融合。

藝術教育方面：看著古典音樂會當應用tī日常生活處境 ,真四常,會當講是藝術生活化,毋知是日本教育ê 樸實,抑是教會生活ê 養成,像講Beethoven ê “Miss Sorlemnis”tī伊ê手指揮Mass tùi “Kirie Ellison” ê「主ah，求祢赦免我」、Vivaldi ê「四季」、 Rossini ê絃樂帶出第三號奏鳴曲、Saint Saens風琴伴奏ê第三交響曲第一樂章進入Poko Adagio、Mahler ê第五交響曲、 Mozart進入第二樂章、Andante（アンダンテ）tùi ト單調轉做ホ長調、San Saens ê「天鵝」等等。

宗教信仰方面：武彥苦惱無法度消除Andrea ê束縛kah thâi死胎兒ê罪惡感。求道當中,比較佛教kah基督教；若是佛教徒，in某幸子有積功德，tang時to̍h ē koh輪迴，tī極樂淨土生做人，tio̍h算她是完美ê，mā一定tio̍h hāⁿ過幾ê 輪迴ê障礙；伊是一个無完美ê人，tī世間lóng無積任何功德,若是輪迴出世做乞食to̍h bē bái，kiámchhái ē出世做畜牲，無法度保證ē tàng kah幸子死後koh再見面，ē一直繼續tī陰間ê路途徘徊。無法度想像一个無幸子ê世界，m̄管是活leh á是死去，若是無法度koh再看tio̍h她，to̍h ē討厭生死相關ê一切。Tī chit方面，基督教真清楚。若是告白kakī ê罪，而且óa靠耶穌來贖罪，tio̍h算像我chit種ê罪人mā ē tàng入去天堂。經典方面：《歎異抄》（Tannishō）欠罪人ê懺悔kah告別，he是認罪來歸依耶穌。用佛法ê話tī《歎異抄》chhōe bē tio̍h ê概念，tī「路加福音」中chhōe ē tio̍h。

美國文學方面：對美國偉大作家Edgar Allan Poe kah Hawthorn,in ê 名作〈烏鴉〉（英語：The Raven）,“Scarlet Letter”,有真精闢ê分析評論。「緋文字」內底ê男女主角Hester kah Dimmesdale tō若像伊kah Andrea角色相像。

疼ê見證方面：Andrea ê疼無kā Arturo phah胎，這是一種無顧kakī本身利益ê行為，真偉大，若無她ê自我否定，to̍h無Arturo ê存在。Arturo養父（Alfonso）無私ê疼,hō͘ Andrea用下面ê聖經節（哥林多前書13：47）「疼心是寬容koh慈悲，疼心是bē怨妒，bē自誇，bē驕傲， bē做見笑ê tāichì，bē求家己ê利益，bē快受氣，bē拾恨，bē ài不義，只有ài真理。疼心會包容一切，對ta̍k項tāichì lóng有信心，lóng抱ǹg望，lóng ē tàng忍耐。」形容in ang；幸子用女性自我否定ê疼支持武彥，tī伊性命ê ta̍k種十字路口，放下kakī ê利益來幫助伊。上帝ê 疼,派祂ê kiáⁿ耶穌基督，kakī並無罪卻接受十字架ê極端處罰，來tháu放 人類ê罪惡。亞當違背上帝食「禁果」ê罪真大；ē tàng為chitê罪來贖罪，一定是無罪ê人chiah有法度，m̄ koh tī chitê世界上無chit種完美ê人，所以，上帝hō͘ 祂ê kiáⁿ成做人類ê kiáⁿ來出世，用無罪ê身來贖罪。

21世紀ê台灣社會,宗教寺廟充滿著<師父>、<榮董>、<光明燈>、<安太歲>kah十六世紀馬丁路德ê宗教改革<關係贖罪券ê意義及效果ê見解> ê 社會氣氛有啥無仝？寺廟愈起愈大間,師父出入是進口名車,偌濟錢才有ê榮董,光明燈ê位置若teh賣演唱會ê門票；koh khah害ê是廟寺hông利用做選舉ê工具,siōng慘.ê 是為著錢予中共共產黨利用ê走狗。

台灣是多族群ê國家,毋通為著財、權勢出賣家己ê靈魂,享受台灣ê種種利益,soah teh thún踏台灣；咱著釘根tī本地，認同所有ê住民，通過疼kah受苦，來成做ǹg望ê記號。以（哥林多前書13：23）「我若有先知傳福音ê恩賜，又koh了解所有ê奧祕kah智識，甚至有堅強ê信心thang移山倒海，若無疼心，我就lóng無路用。我捐所有ê財產，koh獻身hō͘人 oló，若無疼心，chiahê tāichì對我就lóng無利益。」互相勉勵。