《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘ 學生朋友 ê 代誌 34 台灣ê原先住民

作者 陳雷 2019.12.15

（Siá hō͘ ha̍kseng pêngiú ê tāichì 34）（寫hō͘ 學生朋友 ê 代誌 34）

Tâioân ê goânsian chūbîn / 台灣ê原先住民

Lí kámbat hò͘ⁿkî siūⁿ chitê būntê:Tâioân siōngchá ê chūbîn sī siáⁿlâng?In ùi tóūi lâiê?Chitmá tī tóūi?

你敢bat 好奇想這个問題：台灣上早 ê 住民是啥人？In ui tó 位來ê?Chitmá tī tó位？

Hiāntāi lâng chhaputto jīcha̍p bān tang chêng tī Huichiu chhuthiān. Tāiiok chhit, peh bāntang chêng lîkhui Huichiu tāilio̍k, ǹgtang tòe háihōaⁿ iânlō͘ chhiansóa, gō͘, la̍k bāntang chêng lâikàu tanglâm Achiu. In ū o͘ phôehu, khiû thâumo͘, thékeh khah é. Chúiàu phahla̍h, lia̍hhî. In ê kangkhū sio̍ktī kó͘ chio̍hkhì sîtāi. Hitsî penghô sîkî, háichúibīn pí chitmá khah kē chi̍tpah saⁿcha̍p kongchhioh. Achiu tanglâm pō͘ sī chi̍ttè lio̍ktē, kiòchò Sundaland. Saipêng sī Malay pòaⁿtó, pakpêng sī Tionglâm pòaⁿtó chiap Achiu tāilio̍k, pauhâm Thàikok oan(Gulf of Thailand）, tangpêng pauhâm chi̍tpò͘hūn ê lâm Tiongkok hái, lâmpêng kàu Ìnnî kûntó. In ùi chia chiāmchiām chhiansóa, ǹglâm kàu Ìnnî, Niúselân, Òchiu, ǹgpak kàu Achiu tāilio̍k tanglâm pō͘hūn, ǹgtang kàu Huilippin, kàu Tâioân. Chia ê chio̍hkhì sîtāi ê lâng tōsī Tâioân siōng kó͘chá ê goânsí chūbîn. Putkò chitmá tûliáu tī Òchiu, Niúselân ígōa, in íkeng hō͘ āulâi ê sin chio̍hkhì sîtāi ê lâng siaubia̍t he̍kchiá tônghòa. Só͘í tī Tâioân chhōebô in ê khajiah.

現代人差不多20 萬冬前 tī 非洲出現. 大約7, 8 萬冬前離開非洲大陸, ǹg東tòe 海岸沿路遷sóa, 5, 6 萬冬前來到東南亞洲. In有烏皮膚, khiû頭毛, 體格khah é. 主要拍獵, 掠漁. In ê工具屬tī 古石器時代. Hit 時冰河時期, 海水面比chitmá khah kē 130 公尺. 亞洲東南部是一tè 陸地, 叫做 Sundaland. 西pêng 是 Malay 半島, 北pêng是中南半島接亞洲大陸 , 包含泰國灣（Gulf of Thailand ）, 東pêng包含一部分 ê 南中國海, 南pêng到印尼群島. In ùi chia 漸漸遷sóa, ǹg 南到印尼, 紐西蘭, 澳洲, ǹg北到亞洲大陸東南部份, ǹg東到菲律賓, 到台灣. Chia ê 古石器時代 ê人tō是台灣上古早 ê 原始住民. 不過chitmá 除了 tī 澳洲, 紐西蘭以外, in 已經hō͘ 後來 ê 新石器時代 ê人消滅或者同化. 所以tī 台灣也chhōe 無in ê 腳跡.

Kàu sin chio̍hkhì sîtāi, Achiu tāilio̍k tanglâm pō͘ ê chūbîn ū chōchûn, chèng tiû'á lônggia̍p kisu̍t, chò chho͘hûi, chhiahchhiⁿ, khà chhúikhí ê hongsio̍k, kiòchò sianlâmtóhē lâng （proAustranesian), kap Tn̂gkang ípak ê sin chio̍hkhì lâng oânchoân bôkâng hiatiân. Chitkhoán sin chio̍hkhì sîtāi ê sianlâmtóhē lâng tāiiok chhit, peh chheng tang chêng lâikàu Tâioân, itti̍t kàu chitmá. In tōsī Tâioân goânchūbîn(Amay, Tayal, Bunun, Tso͘,....）kap bo̍kchêng chhitcha̍p pehcha̍p pha Tâioân lâng ê chó͘sian.

到新石器時代, 亞洲大陸東南部ê住民有造船, 种稻'á農業技術, 造粗瓷, mā有刺青, khà 嘴齒ê風俗. 叫做先南島系人（proAustranesian), kap 長江以北 ê新石器人完全無仝血緣. 這款新石器時代 ê 先南島系人大約7 , 8千冬前來到台灣, 一直到chitmá. In tō 是台灣原住民（Amay, Tayal, Bunun,Tso͘,....）kap 目前70 80 pha 台灣人 ê祖先.

Gō͘chheng kàu saⁿchheng tang chêng, Tâioân ê Lâmtóhē lâng khaisí tùigōa îbîn. Khò in îsiu kiâⁿhái ê kisu̍t seng kàu huilipin. Tī íāu saⁿchheng nî tiongkan, kèsiok chhiansóa, thoânpò͘ in kiâⁿhái, lônggia̍p kisu̍t(pauhâm tiû'á, hanchû, lo̍k'áchhiū.....） kap gúgiân hongsio̍k. Ǹg tang pauhâm kuiê lâm Thàipêngiûⁿ, ittì kàu Easter Island, ǹgsai kàu Ìntō͘iûⁿ Madagascar, ǹglâm kàu Ìnnî, Niúselân, ǹgpak sīmchì kàu Ji̍tpún lâmpō͘ Kiúchiu, Sìkok. In tōsī choân sèkài Lâmtóhē lâng kap sèkài tē jī tōa gúhē Lâmtó gúhē(Austranesian langoage family ū chi̍tchheng nn̄gpah gō͘cha̍pchhit chióng gúgiân)ê chó͘sian. Si̍tchāi kîchek, māsī Tâioân hō͘ sèkài ê tōalé.

5千到 3千冬前, 台灣 ê 南島系人開始對外移民. 靠in優秀行海 ê 技術先到菲律賓. Tī以後 3 千年中間, 繼續遷sóa, 傳播in行海, 農業技術（包含稻á, 蕃薯, 鹿 á 樹....）kap 語言風俗. Ǹg 東包含規个南太平洋, 一直到 Easter Island, ǹg 西到印度洋 Madagascar, ǹg 南到印尼, 紐西蘭, ǹg北甚至到日本南部九州, 四國. In tō 是全世界南島系人 kap 世界第二大語系南島語系（Austranesian langoage family有1,257種語言）ê 祖先. 實在奇蹟, mā是台灣hō͘ 世界 ê 大禮.

（Chokchiá chù:chhiáⁿiōng pe̍hōejī)（作者注：請用白話字）