《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友ê代誌 39 好額ê迷思

作者 陳雷 2019.12.22

（Siá hō͘ ha̍kseng pêngiú ê tāichì 39）（寫hō͘學生朋友ê代誌 39）

Hógia̍h ê bêsu / 好額ê迷思

Lán ta̍kji̍t khòaⁿ sinbûn tānsī, putsî ē khòaⁿ tio̍h pòkò, bó͘ chi̍tê kokka kinnî chóng sengsán kèta̍t （GDP, gross domestic product）chengka kúipha tú kúipha. Chengka tāike hoaⁿhí, kiámchió tāike phoephêng. Tùi GDP chitkhoán chùtiōng sī hiāntāi chèngtī kengchè ê chúliû. Ùi Bíkok, chio̍hiûchîⁿ im khaba̍k ê Tiongtang kàu kihng ê Huichiu, hógia̍hsàn lóng kângkhoán.

咱ta̍k日看新聞電視, 不時ē看tio̍h報告, 某一个國家今年總生產價值（GDP, gross domestic product）增加幾pha tú幾pha. 增加大家歡喜, 減少大家批評. 對GDP這款注重是現代政治經濟ê主流. Ùi美國, 石油錢淹腳目ê中東到飢荒ê非洲, 好額散攏仝款.

Góa siūⁿ chitkhoán khòaⁿhoat ū nn̄ghāng kipún ê chhògō͘. Tē it sī kā chitê sò͘jī ê tiōngiàusèng kó͘kè kòethâu, tòngchò sī chènghú siōng tiōngiàu, sīmchì choânpō͘ ê sêngchiū, kîthaê lóng bôiàukín. Chhinchhiūⁿ tī Tiongkok, koāntiúⁿ, séngtiúⁿ beh sengkoaⁿ, khòaⁿ hitê só͘chai ê GDP. Gō͘phaê pí sipha seng khahkín. Tongjiân GDP bē tàng tāipiáu choânpō͘ chèngtī sêngchiū. I tantan sī kó͘kè bu̍tchit sengsán ê chóngliōng. GDP lú koân, siāhōe bu̍tchit siauhùi lú chē. Tānsī I pēngbô kā huibu̍tchit ê seⁿoa̍h, iā tōsī chengsîn seⁿoa̍h ê phínchit kap chóngliōng sǹg chāilāi. Che kîsi̍t èngkai sī kângkhoán tiōngiàu, sīmchì kohkhah tiōngiàu. Inūi lán lâng ê seⁿoa̍h m̄ nā ū bu̍tchit ê iàukiû, lîchhiáⁿ ū chengsîn simlí ê suiàu. Lán nā siuⁿkòe kiôngtiāu bu̍tchit seⁿoa̍h, lâng tō piànchò siauhùi tōngbu̍t(consumer animal）. Tongjiân m̄ sī hósū. Inūi ē chōsêng bô suiàu ê chugoân lōnghùi.

我想這款看法有2項基本ê錯誤. 第一是kā GDP這个數字ê重要性估計過頭, 當作是政府上重要, 甚至全部 ê 成就, 其他ê攏無要緊. 親像tī 中國, 縣長, 省長beh升官, 看hit个所在ê GDP. 5 phaê 比 4 pha升khah緊. 當然GDP bē tàng代表全部ê政治成就. 伊單單是估計物質生產 ê 總量. GDP lú koân, 社會物質消費lú chē. 但是伊並無kā非物質ê生活, 也tō是精神生活ê品質kap總量算在內. Che其實應該是仝款重要, 甚至kohkhah重要. 因為咱人ê生活m̄ nā有物質ê要求, 而且有精神心理ê需要. 咱若siuⁿ過強調物質生活, 人tō變做消費動物（consumer animal）. 當然m̄是好事. 因為ē造成無需要ê資源浪費.

Tē jī ê chhògō͘ ê koanliām sī, GDP múinî lóng tio̍h chengka, chengka lúchē lúhó. Ē sái chengka, bē sái kiámchió. Chitkhoán siūⁿhoat m̄ nā bô ha̍plí, lîchhiáⁿ bô ittēng pitiàu. Inūi tē kiû ê chugoân sī iúhānê, ná ū khólêng múi chi̍tê só͘chāi ê GDP éngoán kèsiok múinî chengka?Sóí che sī bô ha̍plí ê siūⁿhoat, bē tàng kèsiok tamtng ê iàukiû. Kohlâi, siōng tiōngiàu ê būntê sī:Kamū chitkhoán ê suiàu? GDP kám ittēng tio̍h múinî chengka? Bíkok ū tiāniáⁿ bêngseng, chhēng ūi i tēngchò ê suisaⁿ, chi̍tsu chhēng chi̍tpái. Kāngsu chhēng nn̄gpái kiaⁿlâng chhiò. In kám suiàu kohkhah hógia̍h?

第二个錯誤ê觀念是, GDP每年攏tio̍h增加, 增加lú chē lú好. Ē 使增加, bē 使減少. 這款想法m̄ nā無合理, 而且無一定必要. 因為地球ê資源是有限ê, ná 有可能每一个所在 ê GDP 永遠繼續每年增加？所以che是無合理ê想法, bē tàng繼續擔當ê要求. Koh來, 上重要ê問題是：敢有這款 ê 需要？GDP敢一定tio̍h每年增加？美國有電影明星, 穿為伊訂做ê súi衫, 一su穿一擺. 仝su穿第二擺驚人笑. In敢需要kohkhah好額？

Góa siūⁿ tapàn sī khòaⁿ só͘chāi. Tī tosò͘lâng sànhiong ê Huichiu ū suiàu. Tī tosò͘ lâng hógia̍h ê Bíkok, Tiongtang ê chio̍hiû kokka èngkai sī bô suiàu. Tī Bíkok, khah tōa ê būntê sī hógia̍hsàn bô pêngkin, m̄ sī GDP bôkàu. GDP nāsī kap jînkháu ê chengka kiámchió lu̍t kângkhoán, siauhùi ê chúichún tō ē tàng îchhî kângkhoán.

我想答案是看所在. Tī多數人散鄉ê非洲有需要. Tī多數人好額ê美國, 中東ê石油國家應該是無需要. Tī美國, khah大ê問題是好額散無平均, m̄是GDP無夠. GDP若是kap人口ê增加減少率仝款, 消費ê水tō ē tàng維持仝款.

Siáⁿmi̍h sîchūn, siáⁿmih kokka GDP ē sái m̄ bián chengka? Èngkai ū choanka lâi kó͘kè. Siōng tiōngiàu sī, kengchè ê hoattián èngkai ū chi̍tê siōng túhó ê chèhān(optimal limit）Ta̍tkàu chitê siōnghān, múinî chiàu jînkháu ê chengka, kiámchió lâi tiâuchéng, m̄ bián koh lēnggōa si̍tchit chengka.

啥物時陣, 啥物國家GDP ē使m̄免增加？應該有專家來估計. 上蓋重要是, 經濟ê發展應該有一个上tú好ê制限（optimal limit）. 達到這个上限, 每年照人口ê增加, 減少來調整, m̄免koh另外實質ê增加.

Chupún chúgī beh ū kútn̂gsèng ê chûnchāi, suiàu si̍thêng chitê sin koanliām:múichi̍tê châihù lóng èngkai ū chi̍tê ha̍plí ê siōnghān. Che sī kīntāi chupún chúgī siōngtōa ê thiauchiàn.

資本主義beh有久tn̂g性ê存在, 需要實行這个新觀念：每一个財富攏應該有一个合理ê上限. Che是近代資本主義上大ê挑戰.

（Chokchiá chù:chhiáⁿiōng pe̍hōejī)（作者注：請用白話字）