《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友 ê 代誌 40 台文羅馬字ê思考

作者 陳雷 2019.12.29

（Siá hō͘ ha̍kseng pêngiú ê tāichì 40）（寫hō͘學生朋友 ê 代誌 40）

Tâibûn lômájī ê sukhó / 台文羅馬字ê思考

Beh chi̍tpah tang chêng, Chhòa pôehóe sinseⁿ kó͘bú lômájī, suijiân bô chin sêngkong, sī chin ū gánkong ê khòaⁿhoat. Kin'áji̍t lán iōng lômájī siá Tâibûn, pōekéng kohkhah hokcha̍p, chhinchhiūⁿ tahbū kiâⁿchûn, ba̍kchiu thíkim chiah bē kiâⁿ m̄ tio̍h lō͘.

Beh一百冬前, 蔡培火先生鼓舞羅馬字, 雖然無真成功, 是真有眼光ê看法. 今á日咱用羅馬字寫台文, 背景kohkhah複雜. 親像tah霧行船,目睭thí金, chiah bē 行m̄ tio̍h路.

Kin'áji̍t lán siá Tâibûn, chhinchhiūⁿ Hôlan ê pêngiú Prank sinseⁿ kóngê, “ beh ánchóaⁿ siá lóng kùchāi in.” ū iōng choân hànjī, hànjī kiam lômájī （hànlô)he̍kchiá choân lômájī （choânlô). Lîchhiáⁿ hànjī ū só͘kóng chiàⁿ hànjī, bôchiàⁿ hànjī, （kha/ kha, thô͘/ thô͘….）lômájī koh hun kàuio̍kpō͘ thuichiàn ê lômájī （bânlô), thoânthóng pe̍hōejī(kàulô). Lāmlām cha̍pchhàimī, kùchāi lí chhá.

今 á 日咱寫台文, 親像荷蘭 ê 朋友 Pronk 先生講ê, “beh按怎寫攏據在in”.有用全漢字, 漢字兼羅馬字（漢羅）或者全羅馬字（全羅）. 而且漢字有所講正漢字, 無正ê漢字,（跤/腳, 塗/土..）羅馬字koh分教育部推薦ê羅馬字（閩羅）, 傳統白話字（教羅）. Lāmlām 雜菜麵, 據在你炒.

Iōng lômájī siá Tâigú ū chinchē iutiám. Tē it, I ē tàng oânchoân chèngkhak piáuta̍t Tâigú. Kóng ē chhutlâi tō siá ē chhutlâi, siá ē chhutlâi tō tha̍k ē chhutlâi. Tē jī, I chin iôngī o̍h. jībó ē hiáu, siaⁿtiāu lia̍hchún, tō ē hiáua. Íkeng ē hiáu Tâigú ê lâng, kúi tiámcheng, kúiji̍t tō o̍hū. Kap hànjī píkhílâi, thiⁿchhatē. Hànjī sī siá Tiongkokōe iōngê, bē tàng oânchoân koh chèngkhak siá Tâigú. Tâibûn ê chionglâi èngkai sī choân lômájī chiah ha̍plí. Lîchhiáⁿ lômájī kap kokchióng kokchè gúgiân bûnjī ke chin iôngī thongchiap.

用羅馬字寫台語有真chē優點. 第一, 伊ē tàng完全正確表達台語. 講ē出來tō寫ē出來, 寫 ē 出來tō讀ē出來. 第二, 伊真容易學. 字母ē曉, 聲調掠準, tō ē 曉a. 已經ē曉講台語 ê人, 幾點鐘, 幾日 tō學有. Kap漢字比起來, 天差地. 漢字是寫中國話用ê , bē tàng完全koh正確寫台語. 台文 ê 將來應該是全羅馬字chiah合理. 而且羅馬字kap各種國際語言文字加真容易通接.

Chitmá Tâibûn chiah hokcha̍p, chúiàu sī gōalâi chèngkoân ūsim chútō ê kiatkó. Tiaukang siatkè nn̄gthò hànjī, nn̄gthò lômájī. Iōng chugoân hunphòe ê koânle̍k chichhî bânlô, apchè pe̍hōejī, kó͘bú choân hànjī. Ánne chi̍thongbīn chó͘tòng Tâibûn hoattián, chi̍thongbīn kā Tâibûn ngē kho͘ tī Tiongbûn hoānûi lāité. Che sī gōalâi chèngkoân okto̍k ê siatsian, kèsiok siaubia̍t Tâioân lâng gúgiân bûnhòa ê iōngsim.

Chitmá寫台文chiah複雜, 主要是外來政權有心主導 ê結果. 刁工設計二套漢字, 二套羅馬字, 用資源分配ê權力支持閩羅, 壓制白話字, 鼓舞全漢字. 按呢一方面阻擋台文發展, 一方面kā 台文ngē kho͘ tī 中文範圍內底. Che 是外來政權有心ê設仙, 繼續消滅台灣人語言文化ê用心.

Tâioân lâng gúgiân bûnjī suiàu choánhêng chènggī. Chhiáⁿ tāike pe̍hōejī, kianchhî pahgōanî ê thoânthóng. Kūchoa̍t bânlô, hoántùi sílō͘ chi̍ttiâu ê choân hànjī. Góa tekpia̍t hoántùi, chènghú ûihoán kokka gúgiân hoattiánhoat, o͘siuⁿ chokgia̍p, iōng chugoân hunphòe ê koânle̍k apchè pe̍hōejī.

台灣人語言文字需要轉型正義. 請大家白話字, 堅持百外年ê傳統. 拒絕閩羅, 反對死路一條ê全漢字. 我特別反對, 政府違反國家語言發展法, 烏箱作業, 用資源分配ê權力壓制白話字.

（Chokchiá chù:chhiáⁿiōng pe̍hōejī)（作者注：請用白話字）