《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

TēGō͘ koàn Chiūⁿ Êlúsalèm Tē 1 chiuⁿ Tô͘tiong ê Kìek 第五卷上耶路撒冷 第一章編輯途中Ê記憶Ê著者

作者 Tâi e̍k:Ko Tekchiong,Siutēng Lîm Chùnio̍k & Chng Hūiphêng 2024.09.29

Tē V Koàn

Chiūⁿ Êlúsalèm Tô͘tiong ê Kìek


Tē1 chiuⁿ PHIANCHI̍P TÔ͘TIONG Ê KÌEK Ê TÙCHIÁ



Chhinchhiūⁿ ánni, Iésu ū kòpia̍t háikîⁿ ê Kapehnáum.
“Iésu siū chihchiap chiūⁿ thiⁿ ê ji̍t beh kàu, chiū koatì ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ.”
Ia̍h lán tī chia só͘ beh kángkiù· ê, chiūsī lūn Iésu beh chiūⁿ Êlúsalèm ê tô͘tiong ê kìek.

Lūn hiah ê kìek, lán ê chúiàu ê chhâiliāu, chiū sī Lūka Hokimsutiong, hit chi̍t ê sinchām só͘ kìchài ·ê, iā chit chām sī i ê chheh só͘ te̍kpia̍t ū kìchài· ê, tāiiok ū saⁿpah chat. Kîthaⁿ ê Hokimsu lóng bô kìchài. Máthài kap Mákhó chiūsī teh kóngkhí Iésu tī Galílaiah thoânkàu ê sū, ia̍h āulâi in putkò kántan lâi lūnkhí koh kòelâi ê chênghêng, chiū liâmpiⁿ choánōaⁿ in ê pit, lâi kóngkhí Iésu siū tèng tī Si̍pjīkè ê íchêng , hit chi̍t lépài kú ê kò͘sū, kahná chhinchhiūⁿ tī chit tiongkan lóng bô tútio̍h símmi̍h tāichì ê khoán, chiah bô símmi̍h kóngkhí.

Chóng·sī Lūka só͘ teh kóngkhí lūn Galílaiah ê kò͘sū, khiok sī kap in só͘ kóng ·ê lóng ū saⁿ ittì, ia̍h lūn I ê siūlān ê chi̍t lépàitiong ê kò͘sū mā sī lóng saⁿ ittì. Putkò tī Galílaiah thoânkàu kap I ê siūlān, hit tiongkan ê chênghêng, i ū phianchi̍p chinchōe chhâiliāu, lâi kethiⁿ chi̍tchām teh kóngkhí hit ê tô͘tiong ê kìek, chhinchhiūⁿ chòe chi̍t ê kiôniû khòa tī Kapehnáum kap Golgóthah ê tiongkan. Puthēng inūi hiānkim lán ê Hokimsu ìnsoat liáu bô túhó, tìkàu chit ê sūsi̍t sòa bô lōa hunbêng. Siatsú lán nā beh lâi têngchài ìnsoat Lūka Hokimsu, hitsî lán beh, sī ōethang hō͘ chitchām khah hiánjiân lâi chòe chi̍t ê sinchām sī chin hó, chiūsī ēng Lūka só͘ kìchài chit ê giâmsiok ê ōe lâi chòe thâusū kóng, “Iésu siū chihchiap chiūⁿ thiⁿ ê ji̍tkî beh kàu, chiū koatì ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ,” āulâi chiah sòachiap lâi kóngkhí chit ê kò͘sū, chiū lán úntàng ē chámjiân khah bêng chit ê sūsi̍t. Putlūn siáⁿkhoán, chhiáⁿ tho̍kchiá tī Sèngchheh kakī lâi sòejī chòe kìhō chiū hó. (Chiūsī 9:51 18:14).

Lán tāike ài siūⁿ chit ê siàuliân ê tùchiá Lūka sī ū gâu ê bûnha̍ksiōng ê púnlêng kàu cháiⁿiūⁿ, iā i beh chhutpán chit pún ê sinchheh, i ū hoatchhut i ê choan chengsîn kàu cháiⁿiūⁿ! Lūka ū kap Pólô saⁿkap chhutgōa thoânkàu, iā tī i ê hênglí ê lāitiong, putsî to ū nn̄g ê kùitiōng ê goânkó tī·leh. Chit koàn chiūsī i ê ji̍tkì. Tī ū chi̍tji̍t, i ū chhutpán lâi chiâⁿchòe Pólôtoān, chiūsī piáubêng tī Sùtô͘ (**Hêng)toān· ê.

Chóng·sī chit koàn i ū khah bān chhutpán, koh iā m̄sī tēit iàukín· ê. Lūka iáu ū chi̍t ê chámjiân khah tùitiōng ê goânkó tī·leh, i ū khòaⁿchòe sī chi̍t ê tōa ê sūgia̍p, tī kúinā nî kú, choansim ēngkang só͘ phianchi̍p· ê, chiūsī lán ê Chú ê Toānkì. Lūka chai chit pún tio̍h tāiseng chhutpán. Chit ê chiūsī só͘ tēit koansim ê sū. Bêngbêng Pólô sī ū kap i ha̍pchok. Tōabīn Lūka ē siūⁿ ài siá chit pún lán ê Chú ê Toānkì, sī tùi tī Pólô ê biánlē. In ū tī ta̍k só͘chāi lâi chūchi̍p hit ê chhâiliāu. In saⁿkap chhutgōa ê sî, ū chia̍pchia̍p tútio̍h kó͘chá ê ha̍kseng, íki̍p tī saⁿcha̍p nî chêng bat kap Iésu saⁿkap tiàm ê lâng, sòa lâi tittio̍h chēchē khaksi̍t ê kìek kap kàsī ê ōe, chiūsī lâng lóng iáubē chūchi̍p lâi chiâⁿchòe chi̍t ê tiongsim ê liûthoân· ê. Tùi ánni, i ū tittio̍h Thiⁿsài íki̍p Kò͘iûⁿ·ê ê kò͘sū, iā tōabīn chit ê sī tùi Mâlíah só͘ thoân· ê. Iā tùi ánni, i ū tittio̍h Sitlo̍h iûⁿ, íki̍p Lōngtōngchú hit ê bôkè chipó ê phìjū. Koh tùi ánni, i ū tittio̍h chit ê tōa chām, lâi lūn in chiūⁿ Êlúsalèm tī hit ê tō͘tiong ê kìek, chiūsī lūn Iésu kòpia̍t Galílaiah liáuāu, tehbeh chiūⁿ khì siū hāisí hit ê tô͘tiong só͘ tútio̍h ê thang siongsim ê pòaⁿnî kú ê kìek.

Lán thang sióngsiōng chit ê siàuliân ê tùchiá Lūka, ū jia̍tsêng chùì lâi chūchi̍p hit ê chhâiliāu. Lán si̍tchāi chin ohtit sióngsiōng i khíthâu thiaⁿtio̍h Lōngtōngchú ê kò͘sū, hitsî i ū hoaⁿhí kàu siáⁿkhoán. Lán ē thang sióngsiōng tī ū chi̍tji̍t, i ū ēng chit kù ōe lâi kóngkhí chi̍t ê sinchām kóng, “Iésu siū chihchiap chiūⁿ thiⁿ ê ji̍tkî beh kàu, chiū koatì ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ,” iā chiū ánni chiapsòa lâi kóngkhí “Tô͘tiong ê kìek” ê kò͘sū.

Lán tehbeh kángkiù chit chām ê sî, lán tio̍h chai chit ê m̄sī teh kìsu̍t I ti̍tti̍t chiūⁿkhì Êlúsalèm kàu hō͘ lâng hāisí ê sū, lán khahsiông sī ài ánni phahsǹg. Nāsī ánni, chit ê chiah ū kúi ji̍t kú ê sū nātiāⁿ, chóng·sī kîsi̍t chit ê tô͘tiong ê kìek sī la̍k ge̍hji̍t kú ê sū.

Lán khah hó tio̍h kóng chit ê sī teh kìchài I tī hit la̍k ge̍hji̍t ê tiongkan, tī Êlúsalèm siâⁿgōa sìkòe chhutgōa ê tô͘tiong ê kò͘sū, inūi tī hit la̍k ge̍hji̍t kú, chiàu khòaⁿ I sī chhinchhiūⁿ tùi sìbīn lâi teh kongkek Êlúsalèm siâⁿ, ū chia̍pchia̍p khì chhì khòaⁿ kokbîn ê kiaⁿsiâⁿ ê kénghóng. Inūi tī ta̍k kok kiaⁿsiâⁿ sī chòe koânsè ê tiongsim. Ia̍h tī Êlúsalèm tng choehkî ê sî, I ōethang kóng hō͘ tùi ta̍k só͘chāi chūchi̍p lâi ê choân Iûthài lâng thiaⁿ. Lán thang kèngkhiân lâi sióngsiōng, tī I bē chihchiap chiūⁿ thiⁿ ê íchêng, siatsú in nā iôngún I, chiū lán ê Chú sī ài kòsò͘ chèng chūchi̍p ê Íseklia̍t lâng ê simkoaⁿ. I sī ài tī I ê kokbîn ê tiongsimtiám lâi chūchi̍p i ê kiáⁿjî, chhinchhiūⁿ kebú teh chūchi̍p i ê keá tī si̍tē chi̍tpoaⁿiūⁿ.

“Nāsī in m̄ài.”
In m̄ài. Ta̍k pái I ji̍pkhì Êlúsalèm, in chiū chhì khòaⁿ ū símmi̍h hoattō͘ thang hāisí I, tùi ánni I tio̍h siámpī in. Inūi I iáubē engkai tio̍h sí. I ê sîkî sī iáubē kàu. I bē sí ê íchêng, iáu ū chēchē hāng tāichì tio̍h ài chòe, iā lūnkhí Pē ê simpak, I iáu ū chēchē ê kàsī tio̍h ài kóngkhí. Siatsú tī Êlúsalèm I bē thang kóngkhí, ko͘putchiong I tio̍h tī khah túhó ê só͘chāi, kiámchhái tī khòngiá, ásī tī hit ê phianphiah sòesòe ê hiuⁿsiā lâi kóngkhí, sòa thang chiong Hokim lâi kautāi Sùtô͘, hō͘ in thang khektiâu tī simlāi, thang thoânpò tī sìhng.
Chhinchhiūⁿ ánni, tī la̍k ge̍hji̍t ê tiongkan, I ū siū lâng kóaⁿtio̍k, līkhui Êlúsalèm, khì tiàm tī gōa kháu ê hiongchhoan lâi thoân I ê Hokim. I ū saⁿpái mō͘hiám lâi ji̍pkhì siâⁿni̍h ia̍h lóng sī tng choehkî ê tiongkan. Chiôngtiong ū nn̄g pái siū tùite̍k kiôngkiông kóaⁿchhut siâⁿgōa. Iā kàu tē saⁿ pái, I ū chìnchêng khì tútio̍h hāisí. Inūi I ê sî íkeng kàu.

Saⁿcha̍p nî āu, Iôháneh ū kìchài siāng hit sîtāi ê hôesiónglio̍k, lâi siá chi̍t chām kò͘sū, choânjiân kap Lūka chengchha. Chin kîkoài, Lūka lóng sī kìchài Êlúsalèm siâⁿgōa só͘ tútio̍h ê sūchêng. Ia̍h chin kîkoài, koanhē siāng chit sîtāi ê sū, Iôháneh lóng sī kìchài tī Êlúsalèm siâⁿlāi só͘ tútio̍h ê chênghêng. Só͘í lán sī bē thang kanta tha̍k chit pêng nātiāⁿ, nāsī ánni, chiū bô oânchoân. Che tútú chhinchhiūⁿ teh tha̍k Palí siâⁿ tī 1870 nî siū phah hit ê nn̄gtêng ê kò͘sū chi̍tpoaⁿ, inūi chi̍t ê kìchiá sī tiàm siâⁿgōa, bē thang ji̍p siâⁿlāi, iā koh chi̍t ūi sī tiàm tī siâⁿlāi, bē thang chhutkhì siâⁿgōa lâi kì hit ê chênghêng.

Chhinchhiūⁿ ánni, lán ū Siâⁿni̍h ê kò͘sū, koh ū Hiongchhoan ê kò͘sū, iā lán tio̍h chiong nn̄g ê saⁿkap tha̍k. Iôháneh só͘ kì ·ê, chiūsī Siâⁿni̍h ê kò͘sū, só͘í i lóng bô kóngkhí chiūⁿ Êlúsalèm tô͘tiong ê tāichì, ásī siâⁿgōa só͘ tútio̍h ê sūchêng. Kahná chhinchhiūⁿ i tiàm tī Siâⁿni̍h lâi tánchih Iésu ji̍plâi, jiânāu chiah kóngkhí I ji̍p siâⁿ kàu tī I siū tùite̍k kóaⁿchhut siâⁿ ûichí, hit tiongkan só͘ tútio̍h ê sū, ia̍h kahná chhinchhiūⁿ koh tiàm tī siâⁿni̍h lâi thènghāu Iésu koh ji̍p siâⁿlāi. Iôháneh só͘ kì ·ê, sī m̄bat tè I chhutkhì kàu siâⁿgōa, mā m̄bat chhut siâⁿmn̂g khì. Iôháneh só͘ kì ·ê, chiūsī Siâⁿni̍h ê kò͘sū.

Lūka só͘ kì ·ê, chiūsī Hiongchhoan ê kò͘sū. Lūka ū tùi Kapehnáum chhuthoat, kap Iésu saⁿkap ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ, chóng·sī i koattoàn bô tè I ji̍p khì siâⁿni̍h, lâi khòaⁿkìⁿ I siū hāisí. Lūka ū pàng hō͘ Iésu kakī ji̍p siâⁿkhì, iā kahná chhinchhiūⁿ tiàm tī siâⁿmn̂g gōa teh thènghāu I koh chhutlâi, chiah koh chihchiap I, lâi putsî tè tī I ê āubīn, sìkòe kiâⁿ, iā I koh chi̍t pái beh mō͘hiám ji̍p siâⁿ khì, hitsî i chiū koh pàng hō͘ I kakī ji̍p siâⁿkhì, iā tiàm siâⁿmn̂g gōa lâi thènghāu I koh chhut·lâi. Só͘í lán tio̍h chiong in nn̄g ê kò͘sū ha̍p chòehóe tha̍k, chiah ōe liáukái, Iésu chiūⁿ Êlúsalèm ê tô͘tiong ê kò͘sū.

Chiàu lán só͘ tha̍ktio̍h· ê, lán chai chit ê kò͘sū sī chi̍t ê thang siongsim ê chêngkéng, lâi teh kóngkhí Jînchú tiàm tī tōebīnchiūⁿ ê chòeāu ê la̍k ge̍hji̍t ê sūchêng. Liân Iésu bē līkhui Galílaiah ê íchêng, I ê tùite̍k to íkeng ū tiuⁿ lôbāng teh ûi tī I ê sinpiⁿ, I sī íkeng tiàm tī gûihiám ê tiongkan. Lūn khí Iésu tiàm tī Kapehnáum ê béchām ê chênghêng, lán ū thiaⁿkìⁿ kóng, “Iésu sìkòe kiâⁿ tī Galílaiah, m̄ ài kiâⁿ tī Iûthài, inūi Iûthài lâng ài beh thâi I.” Chittia̍p tú sī Chúāu 28 nî ê tangthiⁿ, hitsî Iésu ū koatì ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ. Só͘í chit ê tô͘tiong ê Kìlio̍k thang kóng sī teh kìchài chènglâng teh tuichhē beh hāmhāi I ê kò͘sū. Chit ê kò͘sū khioksī iûgoân ū teh kóngkhí tī hit la̍k ge̍hji̍t kú I só͘ ū kiâⁿ hiah ê koânlêng ê sînjiah íki̍p tiōngtāi ê kàsī, chóng·sī tōabīn sī teh kóngkhí chit la̍k ge̍hji̍t kú, tī hit ê kôaⁿchhìn ê tangthiⁿ, I ū sìkòe phiauliû, lôkhó͘ ê sengoa̍h, khiok iā chiāmsî bat khì siámpī tī hiah ê phianphiah ê hiongchhoan, iā sī teh kóngkhí chit la̍k ge̍hji̍t kú, siatsú nā bōethang kóng, tútú sī teh tôcháu, iáukú ōethang kóng sī teh siámpī lâng ê kèbô͘, inūi lâng chia̍pchia̍p ài beh thâi I, iā inūi chittia̍p in ê kèbô͘, sī íkeng chiongkūn tī hit ê chhiⁿkiaⁿ ê ke̍ktiám. Lán tī chit chām I beh chiūⁿ Êlúsalèm ê tô͘tiong, ū thiaⁿkìⁿ I tùi tī hiaê ài beh chìnchêng lâi tè I ê lâng siongsim lâi kóng, “Hô͘lî ū khang, thiⁿtiong ê pechiáu ū siū; to̍kto̍k Jînchú bô khòa thâukhak ê só͘chāi.”

Chittia̍p lán sī tè I teh kiâⁿ tī hit ê tô͘tiong ê thâuchām.

Tī Êlúsalèm só͘ beh khui hit ê kokbîn ê tōa ê Siukoah ê choeh, chiūsī kiòchòe Tahliâuchoeh, ti̍tti̍t pekóa lah, hitsî Iésu ū kòpia̍t Kapehnáum, jiânāu chiū līkhui I ê hiaⁿtī, ha̍kseng íki̍p lán, iā hō͘ lán sòa m̄chai I khaksi̍t sī beh chiūⁿ khì hù choeh ásī bô. Só͘í tī chit chōa ê lúhêng, ū chēchē hāng sū lán bô khaksi̍t chaiiáⁿ. Chiàu khòaⁿ I ànsǹg chit chōa ê lúhêng ōethang chòe chi̍t ê tōa ê lúhêng lâi kàsī, lâi soatkàu. I ū chhe I ê sùchiá, nn̄gê chòe thâu khì thòe I pīpān lō͘. Chiôngtiong chi̍t tūi, tōabīn sī Iâkop kap Iôháneh, ū khì kàu tī tùibīn Satmálīa ê kaukài ê chi̍t ê hiuⁿsiā, ia̍h ū hō͘ hiah ê khǹg oànhūn ê Satmálīa lâng, ēng bô lé ê thàitō͘ lâi kóaⁿ in chhut siâⁿgōa, “inūi I ǹg Êlúsalèm teh kiâⁿ.” Ha̍kseng chiū siūkhì in. Iâkop kap Iôháneh ài chhinchhiūⁿ Eliiah ê khoán, tùi thiⁿni̍h kiò hé lo̍hlâi bia̍tbô in. Iésu chiū tiāmchēng lâi sêngsiū in ê kūchoa̍t. “Lín kakī m̄chai lín sī símmi̍h hō ê sim. Taⁿ lâi khì pa̍t ê hiuⁿsiā.” Iā tōabīn ū koh pa̍t tūi, tī chi̍t nn̄g lépài āu, ū kiâⁿ kàu kūn Êlúsalèm ê Bēthaniah ê hiuⁿsiā, ia̍h in ū ji̍p khì tī hit ê hiuⁿsiā tiong tēit tiōngiàu ê chhù, chiūsī La̍hchalō͘ kap i ê chíbē Mátāi, Mâlíah só͘ khiākhí ê só͘chāi. Bēthaniah ê lâng sī chámjiân khah kohiūⁿ, ū putchí hó khoánthāi in. Chit ê hiuⁿsiā sī putchí kūn Êlúsalèm siâⁿ, só͘í hiah ê kàuio̍kchiá úntàng bô hoaⁿhí chiapla̍p I, iáukú in ū hoaⁿhí lâi khoánthāi tùi Pakpêng lo̍hlâi chit ê siàuliân ê sianti lâng, inūi I ê miâsiaⁿ ū tōatōa iôchoah choân tōehng ê lâng, iā bô giâugî, in úntàng íkeng ū chia̍pchia̍p saⁿkap tâmlūn I ê sū.

Iésu tè tī I ê sùchiá ê āubīn, tī lō͘ni̍h teh kiâⁿ. Lūn khí chit chōa ê lúhêng, ū tútio̍h símmi̍h sū, lán lóng bōethang khaksi̍t kóngkhí siáⁿkhoán, sîkan iūkoh sī tété, só͘í tōabīn sī bô tútio̍h kah lōachōe hāng sū. I kiâⁿ kàu Bēthaniah, hitsî, La̍hchalō͘ ê katêng to teh khèngchiok hit ê choeh lah, iā tī in ê tiâⁿni̍h íki̍p hoehn̂gni̍h to lóng ū chhāi chhiⁿchhùi ê liúchhiū, iūkoh hiah ê hūjînlâng mā lóng chin bô êng, teh pīpān beh thang hoangêng Iésu. Lán tīchia thang khòaⁿkìⁿ Tangiûⁿ lâng gâu khoánthāi lângkheh ê khoàilo̍k ê chêngkéng, chiūsī kóng Iésu ū iàsiān lâi hiohkhùn, tī I ê sin ê pêngiú ê chhù, hitsî Mátāi inūi chiapthāi in, tāichì chōe, sim bâng, ia̍h Mâlíah chē tī Chú ê khaē, lâi thiaⁿ I ê ōe.

Chhiáⁿ lán chiāmsî thêng tīchia, lâi siūⁿ chit ê katêng ê sū, inūi chittia̍p liáuāu tī Iésu só͘ tútio̍h ê kankhó͘ ê ji̍t, chāi Iésu ê kenggiām chit ê katêng sī chin iàukín ê só͘chāi. Chiàu lán só͘ chai, chit pái sǹgsī in chho͘chho͘ ê sionghōe. Chit ê katêng ū hiánchhut chin bíbiāu ê àichêng; tùi ánni, ū khipín ta̍k sîtāi ê Kitokkàutô͘ ê chhùbī, lâi teh siàuliām Bēthaniah chit ê khoàilo̍k ê katêng. Inūi Iésu ū tiàm tī chit ê katêng lâi hióngsiū I ê tēit khoàilo̍k ê tāmpo̍h ê sîkan. Lán thang khòaⁿkìⁿ Iésu ū tiàm tī únba̍t ê sengoa̍h, lâi tittio̍h chit ê katêng ê hō͘thāi thang lâi anchēng I ê iàsiān ê chengsîn. Hoānnā símmi̍h lâng itseng lóng sī ūitio̍h kongchiòng lâi pháucháu ·ê, i ū thang tittio̍h chit khoán ê ùian kap chēngióng sī chin thang hoaⁿhí ê sū. Iésu sī chin hoaⁿhí ài lâng kap I chòe hó ê pêngiú. Liân tī Gia̍tsemáneh hn̂g, suijiân I ū thang kap I ê Pē saⁿ kauthong lâi tittio̍h I ê khùila̍t, I māsī iûgoân ìài hiah ê pêngiú, chiūsī kap I saⁿkap tiàm ·ê, lâi hûchhî I ê khùila̍t. Bo̍htit līkhui góa. “Lín tòa chia kap góa kéngséng.”

I ū tī Bēthaniah chit ê katêng, lâi tittio̍h chit khoán ê iúchêng. Ia̍h lán chai I ū hoaⁿhí lâi hióngsiū i. Ta̍kpái I kiâⁿ kūn Êlúsalèm ê sî, chiàu khòaⁿ I ū khì hiohkhùn tī chit ê katêng. Tī siūlān ê chi̍t lépàitiong, chi̍tàm kè chi̍tàm, I lóng sī tńgkhì Bēthaniah chit ê katêng lâi anchēng I ê iàsiān ê simsîn. Ia̍h I ū koh tńglâi Bēthaniah lâi kòpia̍t tōebīnchiūⁿ ê sengoa̍h. Tī Sengthian ê ji̍t. “I ū chhōa ha̍kseng kàu Bēthaniah ê tùibīn,” lâi tīhia līpia̍t chènglâng siū chihchiap chiūⁿ Thiⁿ.

“Mátāi kap i ê chíbē, kap La̍hchalō͘, lóng sī Iésu só͘ thiàⁿ ê lâng.”

In sī tī ta̍k sîtāi chiàu lán só͘ chaiiáⁿ ·ê ,lán ê Chú ê pêngiú ê tāipiáu. Lán lóng chaiiáⁿ Mátāi chiūsī áché, sī chòekang lâng, sī gâu chénglí chhùlāi ê lâng, ū châitiāu, ū khûnbián, iā gâu chhauhoân ê lâng, i ê kiâⁿta̍h, khiok sī ū tāmpo̍h chhonghông, bô kàugia̍h ū thunlún ê khoán, chóng·sī i ê simkoaⁿ sī súi, iā i ū hiánchhut hūjînlâng ê sim, lâi kiongkèng chit ê siū hāmhāi bô khòa thâukhak ê só͘chāi ê siàuliân ê sianti. Hiānkim ê Mátāi chiūsī hithō chòe iâm tī siāhōe· ê, sī gâu liāulí chhùlāi ê lâng, sī ū châitiāu ê khànhō͘hū, sī hithō biánkióng, ū châitiāu, tamtng chēchē kang ê hūjînlâng. Hithō lâng khiok iā sī ē chhògō͘, chóng·sī khahsiông siū lâng ê gō͘kái. I sī khah bô teh kóngkhí i ê chongkàu sìnliām, chiūsī teh chiphòe i ê sengoa̍h ·ê. I ài khàmba̍t i ê simsu. I sī oànhūn kámchêngtek ê sū, I bô hoaⁿhí lâi iôngún gûgōng ê lâng. Chóng·sī i ê simkoaⁿ si̍tchāi sī jînài. Chhengliân lâng éngéng ài léngchhiò i, chóng·sī in nā ū tútio̍h kankhó͘ pīⁿthiàⁿ ê sî, in tio̍h lâi lôhoân i, iā i kèóng khì, hitsî in chiah ēng unjiû, thiàⁿsim lâi siūⁿ ài chhiò i ê sū. Hiānkim ê Mátāi sī hiah ê huisiông gâu pangchān sèkài ê lâng.

Ū ê lâng mā bat tútio̍h chhinchhiūⁿ Mâlíah hitkhoán unjiû, unhūi ê hūjînlâng, i sī gâu sàmsu, be̍ksióng, kîtó koh ū gíná ê jia̍tsêng kap khoài chiapla̍p ê simsîn tīteh, iā i ê sim ū siū i só͘ chunchông ê Chú ê úitāi ê sūsióng só͘ tōatōa kámtōng. Ū ê lâng m̄bat i, sòa chiong i lâi kap i ê si̍tchètek ê chíbē saⁿ píkàu, sòa khòaⁿkhín i, kóng i sī bōngsióngka, choanjiân hutlio̍k ji̍tsiông ê gībū, chíū itbī subō͘ Siōngtè, lâi kap I ji̍p tī sînpìtek ê kaupôe. Kisi̍t lán nā khòaⁿ i só͘ ū ê iúchêng chiū kàugia̍h thang ìnkap lâng ê gō͘kái. Iésu úntàng bô beh tôngchêng hitkhoán ê thàitō͘. Chit ê kò͘sū chíū sī àmsī lán chaiiáⁿ i ū kèngkhiân ê simsîn, khòaⁿ Siōngtè sī putchí si̍tchāi, iā hiánchhut i sī “simkoaⁿ chhengkhì ū khòaⁿkìⁿ Siōngtè,” ia̍h inūi sī ánni, só͘í ithoat thang thiàⁿsioh i. In nn̄g ê chíbē sī ài tùi Iésu hiánchhut tôngchêng kap khiânsêng ê thiàⁿsim, ǹgbāng tùi ánni, ōe thang ùibūn Iésu ê simsîn, thang tāmpo̍h kiámchió I tī kankhó͘ ê ji̍t só͘ pē ê tāngtàⁿ. In sī chòe hiānkim choân sèkài Kitok ê lútô͘ ê siōng hó ê tāipiáu. In ê sèngchit sī putchí ū kohiūⁿ tīteh; chóng·sī Iésu ū ēng siāng chi̍tiūⁿ ê sim lâi thiàⁿthàng in.

Lūn in hit ê tiāmchēng ê hiaⁿtī La̍hchalō͘ ê sū, tī chit ê le̍ksú tiong to bô kóngkhí siáⁿ khoán, só͘í lán bô símmi̍h chaiiáⁿ. Khiok iā bat thiaⁿkìⁿ lâng teh thêkhí, kóng i sī hit ê siàuliân ê koaⁿ, chiūsī chiôngchiân bat tōatōa kūchoa̍t Iésu ê, iā Iésu khòaⁿ i, thiàⁿ i, sòa phō i ê thâuhia̍h, lâi kā i chim ·ê. Suijiân Iésu ū putchí thiàⁿsio̍h Mátāi kap Mâlíah, iáukú chiàu lán só͘ chai, Iésu iā ū te̍kpia̍t thiàⁿ La̍hchalō͘, liân i ê chíbē to iûgoân sī sêngjīn La̍hchalō͘ sī I só͘ tēit thiàⁿ ê lâng. In ū chhengho i sī “Lí só͘ thiàⁿ ·ê.”

Chit ê sèsè ê kacho̍k, chiūsī chhinchhiūⁿ chit khoán tng sèkài ê lâng lóng ngēsim teh m̄ chiapla̍p I ê sî, in ū ūitio̍h I lâi pīpān só͘chāi hō͘ I. Iā I mā ū liâmpiⁿ beh ūitio̍h in lâi pīpān só͘chāi tī hit ê Éngoán ê kok, chiūsī “hō͘ góa só͘ tīteh ·ê, lín ia̍h tīhia.” Che ū àmsī chi̍t ê būntôe hō͘ lán tīchia thang siūⁿ. Iā chit ê bûntôe m̄sī chi̍t chéng ê siausoat nātiāⁿ, hoántńg sī chi̍t ê ū kiankò͘ ê sūsi̍t. Mátāi, Mâlíah íki̍p La̍hchalō͘, chittia̍p iā iáu oa̍hoa̍h lâi teh thiàⁿthàng in ê Chú Iésu tī hit ê sînbiāu ê Bīlâi ê sèkài; Iésu chittia̍p sī iáu teh khíchō I ê sèngkok tī chit tōebīnchiūⁿ, ia̍h chit ê sèkan iáukú sī ngēsim teh m̄ chiapla̍p I; tī kináji̍t, tī sèkài tiong iáukú chin chió katêng ū tansûn thiàⁿthàng ê sim, ài lia̍h Iésu chòe tēit; chhinchhiūⁿ tī Bēthaniah chit ê katêng, chiūsī hō͘ lán ê Chú kámkak chhinbi̍t ·ê, iáu sī chin chió.

Chhinchhiūⁿ ánni, Iésu beh chiūⁿkhì Êlúsalèm ê tô͘tiong, tī hit chi̍t àm, I ū hiohkhùn tī in ê katêng, iā I ū tiàm tī in ê hoehn̂g lâi kap La̍hchalō͘ saⁿkap kóngōe, iā tāike bē khì hiohkhùn ê tāiseng, I ū kap in ê chíbē saⁿkap chē, koh kiámchhái in tāike ū saⁿkap sànpō͘ kiâⁿ tī gōakháu oanoat ê lō͘thâu, tùi hia lâi gia̍hthâu ǹg tùi Bēthaniah ê soaⁿkhiⁿ kèkhì, lâi khòaⁿ Êlúsalèm siâⁿ hit ê ū kongchhái ê chêngkéng, chiūsī khòaⁿkìⁿ ū káng pah bān ê Iûthài lâng tùi ta̍k kok lóng lâi chūchi̍p tīhia, beh hù Tahliâuchoeh. Keh bînáchài, I iā ài beh ji̍pkhì hù choeh.




第五卷
上耶路撒冷


第一章 編輯途中Ê記憶Ê著者


親像ánne，耶穌有告別海墘ê迦百農。
「耶穌受chih接上天ê日beh到，to̍h決意ǹg耶路撒冷來行。」
亦咱tī chia所beh講究 ê，to̍h是論耶穌beh上耶路撒冷ê途中ê記憶。

論hiahê記憶，咱ê主要ê材料，to̍h是路加福音書中，hit一个新chām所記載 ê，也chit chām是伊ê冊所特別有記載 ê，大約有三百節。其他ê福音書lóng無記載，馬太kah馬可to̍h是teh講起耶穌tī加利利傳教ê事，亦後來in不過簡單來論起koh過來ê情形，to̍h liâmpiⁿ轉換in ê筆，來講起耶穌受釘tī十字架ê以前，hit一禮拜久ê故事，kahná親像tī chit中間lóng無tú tio̍h啥物tāichì ê款，chiah無啥物講起。總是路加所teh講起論加利利ê故事，卻是kah in所講ê lóng有相一致，亦論伊ê受難ê一禮拜內ê故事mā是lóng相一致。不過tī加利利傳教kah伊ê受難，hit中間ê情形，伊有編輯真chē材料，來加添一chām teh講起hitê途中ê記憶，親像做一个橋樑掛tī迦百農kah各各他ê中間。不幸因為現今咱ê福音書印刷了無tú好，致到chitê事實soah無jōa分明。設使咱若beh來重再印刷路加福音書，hit時咱beh是ē thang hō͘ chit chām khah顯然來做一个新chām是真好，to̍h是用路加所記載chitê嚴肅ê話來做頭序講：「耶穌受chih接上天ê日期beh到，to̍h決意ǹg耶路撒冷來行。」後來chiah續接來講起chitê故事，to̍h咱穩當ē相當khah明chitê事實。無論啥款，請讀者tī聖冊kakī來sòe jī做記號to̍h好。(to̍h是9：5118：14)。

咱大家ài想chitê少年ê著者路加是有gâu ê文學上ê本能到án怎，也伊beh出版chit本ê新冊，伊有發出伊ê choan精神到án怎！路加有kah保羅做伙出外傳教，也tī伊ê行李ê內中，不時to有兩个貴重ê原稿tī leh。Chit卷to̍h是伊ê日記，tī有一日，伊有出版來成做保羅傳，to̍h是表明tī使徒行傳 ê。總是chit卷伊有khah慢出版，koh也m̄是第一要緊 ê。路加iáu有一个相當khah重要ê原稿tī leh，伊有看做是一个大ê事業，tī幾nā年久，專心用工所編輯 ê，to̍h是咱ê主ê傳記。路加知chit本tio̍h 進前出版，chitê to̍h是所第一關心ê事。明明保羅是有kah伊合作，大面路加ē想ài寫chit本咱ê主ê傳記，是tùi tī保羅ê勉勵。In有tī ta̍k所在來聚集hitê材料。In做伙出外ê時，有chia̍pchia̍p tú tio̍h古早ê學生，以及tī三十年前bat kah耶穌做伙 tiàm ê人，soah來得tio̍h chē chē確實ê記憶kah教示ê話，to̍h是人lóng iáu未聚集來成做一个流傳ê中心。Tùi ánne，伊有得tio̍h天使以及顧羊 ê ê故事，也大面chitê是tùi馬利亞所傳 ê。也tùi ánne，伊有得tio̍h失落羊，以及浪蕩子hitê無價寶ê譬喻。Κoh tùi ánne，伊有得tio̍h chitê大chām，來論in上耶路撒冷tī hitê途中 ê記憶，to̍h是論耶穌告別加利利了後，tehbeh上去受害死hitê途中所tú tio̍h ê thang傷心ê半年久ê記憶。

咱thang想像chitê少年ê著者路加，有熱誠注意來聚集hitê材料。咱實在真oh得想像伊起頭聽tio̍h浪蕩子ê故事，hit時伊有歡喜到啥款。咱ē thang想像tī有一日，伊有用chit句話來講起一个新chām講：「耶穌受chih接上天ê日期beh到，to̍h決意ǹg耶路撒冷來行。」也to̍h ánne接續來講起「途中ê記憶」ê故事。

咱tehbeh講究chit chām ê時，咱tio̍h知chitê m̄是teh記述I直直上去耶路撒冷到hō͘人害死ê事，咱khah常是ài ánne phah算。若是ánne，chitê chiah有幾日久ê事niāniā，總是其實chitê途中ê記憶是六月日久ê事。

咱khah好tio̍h講chitê是teh記載伊tī hit六月日ê中間，tī耶路撒冷城外四界出外ê途中ê故事，因為tī hit六月日久，照看伊是親像tùi四面來teh攻擊耶路撒冷城，有chia̍pchia̍p去試看國民ê京城ê景況。因為tī ta̍k國京城是上權勢ê中心。亦tī耶路撒冷當節期ê時，伊ē thang講hō͘ tùi ta̍k所在聚集來ê全偤太人聽。咱thang敬虔來想像，tī伊bē chih接上天ê以前，設使in若容允伊，to̍h咱ê主是ài告訴眾聚集ê以色列人ê心肝。伊是ài tī伊ê國民ê中心點來聚集伊ê kiáⁿ兒，親像雞母teh聚集伊ê雞á tī翼下仝款樣。
「若是in m̄ ài。」
In m̄ ài，ta̍kpái伊入去耶路撒冷，in to̍h試看有啥物法度thang害死伊，tùi ánne伊tio̍h閃避in，因為伊iáu未應該tio̍h死，伊ê時期是iáu未到。伊bē死ê以前，iáu有chē chē項tāichì tio̍h ài做，也論起父ê心腹，伊iáu有chē chē ê教示tio̍h ài講起。設使tī耶路撒冷伊bē tàng講起，ko͘putchiong伊tio̍h tī khah tú好ê所在，hoānsè tī曠野，á是tī hitê偏僻細細ê鄉社來講起，soah thang kā福音來交tài使徒，hō͘ in thang刻tiâu tī心內，thang傳報 tī四方。親像ánne，tī六月日ê中間，伊有受人趕逐，離開耶路撒冷，去tiàm tī外口ê鄉社來傳伊ê福音。伊有三pái冒險來入去城裡亦lóng是當節期ê中間。從中有兩pái受對敵強強趕出城外。也到第三pái，伊有進前去tú tio̍h害死，因為伊ê時已經到。

三十年後，約翰有記載siāng hit時代ê回想錄，來寫一chām故事，全然kah路加精差。真奇怪，路加lóng是記載耶路撒冷城外所tú tio̍h ê事情。亦真奇怪，關係siāng chit時代ê事，約翰lóng是記載tī耶路撒冷城內所tú tio̍h ê情形。所以咱是bē tàng kantaⁿ讀chitpêng niāniā，若是ánne，to̍h無完全。這tútú親像teh讀Palí城tī 1870年受phah hitê兩重ê故事仝款，因為一个記者是tiàm城外，bē tàng入城內，也koh一位是tiàm tī城內，bē tàng出去城外來記hitê情形。

親像ánne，咱有城裡ê故事，koh有鄉村ê故事，也咱tio̍h kā兩个做伙讀。約翰所記 ê，to̍h是城裡ê故事，所以伊lóng無講起上耶路撒冷途中ê tāichì，á是城外所tú tio̍h ê事情。Κahná親像伊tiàm tī城裡來等chih耶穌入來，然後chiah講起伊入城到tī伊受對敵趕出城為止，hit中間所tú tio̍h ê事，亦kahná親像koh tiàm tī城裡來thèng候耶穌koh入城內。約翰所記 ê，是m̄ bat tòe伊出去到城外，mā m̄ bat出城門去。約翰所記 ê，to̍h是城裡ê故事。

路加所記 ê，to̍h是鄉社ê故事。路加有tùi迦百農出發，kah耶穌做伙 ǹg耶路撒冷來行，總是伊決斷無tòe伊入去城裡，來看見伊受害死。路加有放hō͘耶穌kakī入城去，也kahná親像tiàm tī城門外 teh thèng候伊koh出來，chiah koh chih接伊，來不時tòe tī伊ê後面，四界行，也伊koh一pái beh冒險入城去，hit時伊to̍h koh放hō͘伊kakī入城去，也tiàm城門外來thèng候伊koh出來。所以咱tio̍h kā in兩个故事合做伙讀，chiah ē了解，耶穌上耶路撒冷ê途中ê故事。

照咱所讀 tio̍hê，咱知chitê故事是一个thang傷心ê情景，來teh講起人子tiàm tī 地面上ê最後ê六月日ê事情。連耶穌未離開加利利ê以前，伊ê對敵to已經有張羅網teh圍tī伊ê身邊，伊是已經tiàm tī危險ê中間。論起耶穌tiàm tī迦百農ê尾chām ê情形，咱有聽見講：「耶穌四界行tī加利利，m̄ ài行tī偤太，因為偤太人ài beh thâi伊。」chit時 tú是主後28年ê冬天，hit時耶穌有決意ǹg耶路撒冷來行。所以chitê途中ê記錄thang講是teh記載眾人teh走chhōe beh陷害伊ê故事。chitê故事卻是猶原有teh講起tī hit六月日久伊所有行hiahê權能ê神蹟以及重大ê教示，總是大面是teh講起chit六月日久，tī hitê kôaⁿ凊ê冬天，伊有四界漂流、勞苦ê生活，卻也暫時bat去閃避tī hiahê偏僻ê鄉社，也是teh講起chit六月日久，設使若bē tàng講，tútú是teh逃走，iáukoh ē thang講是teh閃避人ê計謀，因為人chia̍pchia̍p ài beh thâi伊，也因為chit時 in ê計謀，是已經將近tī hitê生驚ê極點。咱tī chit chām伊beh上耶路撒冷ê途中，有聽見伊tùi tī hiaê ài beh進前來tòe伊ê人傷心來講：「狐狸有孔，天中ê飛鳥有siū；獨獨人子無掛頭殼ê所在。」

Chit時咱是tòe伊teh行tī hitê途中ê頭chām。

Tī耶路撒冷所beh 開hitê國民ê大ê收割ê節，to̍h是叫做搭寮節，直直逼óa lah，hit時耶穌有告別迦百農，然後to̍h離開伊ê兄弟，學生以及咱，也hō͘咱soah m̄知伊確實是beh上去赴節á是無。所以tī chit chōa ê旅行，有chē chē項事咱無確實知影。照看伊按算chit chōa ê旅行ē thang做一个大ê旅行來教示，來說教。伊有差伊ê使者，兩个做頭去替伊準備路。從中一隊，大面是雅各kah約翰，有去到tī對面撒馬利亞ê交界ê一个鄉社，亦有hō͘ hiahê khǹg怨恨ê撒馬利亞人，用無禮ê態度來趕in出城外，因為伊ǹg耶路撒冷teh行。學生to̍h受氣in。雅各kah約翰ài親像以利亞ê款，tùi天裡叫火落來滅無in。耶穌to̍h恬靜來承受in ê拒絕。Lín kakī m̄知lín是啥物號 ê心。Taⁿ來去別ê鄉社。也大面有koh別隊，tī一兩禮拜後，有行到近耶路撒冷ê伯大尼ê鄉社，亦in有入去tī hitê鄉社中第一重要ê厝，to̍h是拉撒路kah伊ê姊妹馬大，馬利亞所khiā起ê所在。伯大尼ê人是明顯khah koh樣，有不止好款待in。Chitê鄉社是不止近耶路撒冷城，所以hiahê kàue̍k者穩當無歡喜接納伊，iáukoh in有歡喜來款待tùi北pêng落來chitê少年ê先知人，因為伊ê名聲有大大搖choah全地方ê人，也無僥疑，in穩當已經有chia̍pchia̍p做伙 談論伊ê事。

耶穌tòe tī伊ê使者ê後面，tī路裡teh行。論起chit chōa ê旅行，有tú tio̍h啥物事，咱lóng bē tàng確實講起啥款，時間又koh是短短，所以大面是無tú tio̍h kah jōachē項事。伊行到伯大尼，hit時，拉撒路ê家庭to teh慶祝hitê節lah，也tī in ê埕裡以及花園裡to lóng有chhāi青翠ê柳樹，又koh hiahê婦人人mā lóng真無閒，teh準備beh thang歡迎耶穌。咱tīchia thang看見東洋人gâu款待人客ê快樂ê情景，to̍h是講耶穌有厭倦來歇睏，tī伊ê新ê朋友ê厝，hit時馬大因為接待in，tāichì chē，心茫，亦馬利亞坐tī主ê腳下，來聽伊ê話。

請咱暫時停 tīchia，來想chitê家庭ê事，因為chit時了後tī耶穌所tú tio̍h ê艱苦ê日，在耶穌ê經驗chitê家庭是真要緊ê所在。照咱所知，chit pái算是in初初ê相會。chitê家庭有顯出真美妙ê愛情；tùi ánne，有吸ín ta̍k時代ê基督教徒ê趣味，來teh siàu念伯大尼chitê快樂ê家庭。因為耶穌有tiàm tī chitê家庭來享受伊ê第一快樂ê淡薄ê時間。咱thang看見耶穌有tiàm tī隱密ê生活，來得tio̍h chitê家庭ê厚待thang來安靜伊ê厭倦ê精神。凡若啥物人一生lóng是為tio̍h公眾來跑走 ê，伊有thang得tio̍h chit款ê慰安kah靜養，是真thang歡喜ê事。耶穌是真歡喜ài人kah伊做好ê朋友。連tī 客西馬尼園，雖然伊有thang kah伊ê父相溝通來得tio̍h伊ê氣力，伊mā是猶原意愛hiahê朋友，to̍h是kah伊做伙 tiàm ê，來扶持伊ê氣力。m̄ thang離開我。「Lín tòa chia kah我警省。」

伊有tī伯大尼chitê家庭，來得tio̍h chit款ê友情。亦咱知伊有歡喜來享受i。Ta̍kpái伊行óa耶路撒冷ê時，照看伊有去歇睏tī chitê家庭。Tī受難ê一禮拜內，一暗過一暗，伊lóng是tńg去伯大尼chitê家庭來安靜伊ê厭倦ê心神。亦伊有koh tńg來伯大尼來告別地面上ê生活。Tī升天ê日。「伊有chhōa學生到伯大尼ê對面」，來tīhia離別眾人受chih接上天。

「馬大kah伊ê姊妹，kah拉撒路，lóng是耶穌所疼ê人。」
In是tī ta̍k時代照咱所知影ê咱ê主ê朋友ê代表。咱lóng知影馬大to̍h是阿姊，是做工人，是gâu整理厝內ê人，有才tiāu，ū 勤勉，也gâu 操煩 ê人，伊ê行踏，卻是有淡薄倉皇，無夠額有吞忍ê款，總是伊ê心肝是súi，也伊有顯出婦人人ê心，來恭敬chitê受陷害無掛頭殼ê所在ê少年ê先知。現今ê馬大to̍h是hit款做鹽 tī社會 ê，是gâu料理厝內ê人，是有chāitiāu看護婦，是hit款 勉強，有才tiāu，擔當chē chē kang ê婦人人。Hit款人卻也是ē錯誤，總是khah常受人ê誤解。伊是khah無teh講起伊ê宗教信念，to̍h是teh支配伊ê生活 ê。伊ài khàm密伊ê心思。伊是怨恨感情的ê事，伊無歡喜來容允愚戇 ê人。總是伊ê心肝實在是仁愛。青年人tiāⁿtiāⁿài冷笑伊，總是in若有tú tio̍h艱苦病痛ê時，in tio̍h來勞煩伊，也伊過往去，hit時in chiah用溫柔、疼心來想ài笑伊ê事。現今ê馬大是hiahê非常gâu幫助世界ê人。

有ê人mā bat tú tio̍h親像馬利亞hit款溫柔、恩惠ê婦人人，伊是gâu三思、默想、祈禱，koh有gín'á ê熱誠kah快接納ê心神tī leh，也伊ê心有受伊所尊崇ê主ê偉大ê思想所大大感動。有ê人m̄ bat伊，soah kā伊來kah伊ê實際的ê姊妹相比較，soah看輕伊，講伊是夢想家，全然忽略日常ê義務，只有一味思慕上帝，來kah伊入tī神祕的ê交陪。其實咱若看伊所有ê友情to̍h夠額thang應答人ê誤解。耶穌穩當無beh同情hit款ê態度，chitê故事只有是暗示咱知影伊有敬虔ê心神，看上帝是不止實在，也顯出伊是「心肝清氣有看見上帝」，亦因為是ánne，所以kohkhah thang疼惜伊。In兩个姊妹是ài tùi耶穌顯出同情kah虔誠ê疼心，ǹg望tùi ánne，ē thang慰問耶穌ê心神，thang淡薄減少伊tī艱苦ê日所背ê重擔。In是做現今全世界基督ê女徒ê最好ê代表。In ê性質是不止有koh樣tīleh;總是耶穌有用siāng一樣ê心來疼痛in。 論in hitê恬靜ê兄弟拉撒路ê事，tī chitê歷史中to無講起啥款，所以咱無啥物知影。卻也bat聽見人teh提起，講伊是hitê少年ê官，to̍h是從前bat大大拒絕耶穌ê，也耶穌看伊，疼伊，soah抱伊ê頭額，來kā伊chim ê。雖然耶穌有不止疼惜馬大kah馬利亞，iáukoh照咱所知，耶穌也有特別疼拉撒路，連伊ê姊妹to猶原是承認拉撒路是伊所第一疼ê人。In有稱呼伊是「你所疼ê」。

Chitê細細ê家族，to̍h是親像chit款當世界ê人lóng硬心teh m̄接納伊ê時，in有為tio̍h伊來準備所在hō͘伊。也伊mā有liâmpiⁿ beh為tio̍h in來準備所在tī hitê永遠ê國，to̍h是「hō͘我所tīteh ê，lín亦tīhia。」這有暗示一个問題hō͘咱tīchia thang想，也chitê問題m̄是一種ê小說niāniā，反轉是一个有堅固ê事實。馬大、馬利亞以及拉撒路，chit時 也猶活活來teh疼痛in ê主耶穌tī hitê神妙ê未來ê世界；耶穌chit時是iáu teh起造伊ê聖國tī chit地面上，亦chitê世間iáukoh是硬心teh m̄接納伊；tī今á日，tī世界中iáukoh真少家庭有單純疼痛ê心，ài掠耶穌做第一；親像tī伯大尼chitê家庭，to̍h是hō͘咱ê主感覺親密 ê，猶是真少。

親像ánne，耶穌beh上去耶路撒冷ê途中，tī hit一暗，伊有歇睏tī in ê家庭，也伊有tiàm tī in ê花園來kah拉撒路做伙講話，也大家未去歇睏ê 進前，伊有kah in ê姊妹做伙坐，koh hoānsèin大家有做伙散步行tī外口彎oat ê路頭，tùi hia來gia̍h頭ǹg對伯大尼ê山khiⁿ過去，來看耶路撒冷城hitê有光彩ê情景，to̍h是看見ū káng百萬ê偤太人tùi ta̍k國lóng來聚集tīhia，beh赴搭寮節。隔明á載，伊也ài beh入去赴節。