《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

Tē it koàn Tī Κhíthâu 第一卷 Tī起頭「第三章 世界有teh thèng候」之一

作者 Tâie̍k:Ko Tekchiong, Siutèng: Chng Hūiphêng&Lîm Chùnio̍k 2021.01.31

Tī tē lí siōng íki̍p chèngtī siōng chiahê gōahêng ê piànchhian ígōa, lán thang tùi hit tongsî, lâng ê susiúⁿ íki̍p liāmthâu ê hongbīn lâi khòaⁿchhut hitê sio siāng ū ìgī ê lāibīn ê ê chúnpī. Tongsî sī chi̍tê iàsiān sit ì, bô boánchiok ê sèkài, tīteh thènghāu Kitok ê lîmkàu. Putchí khiàm lâng thang pangchō͘ lâi kó͘bú in ê sim. Biánkóng, Kitok íchêng tī ta̍k sîtāi chē chió ūiáⁿ lóng sī ánne. Chóng.sī jînlūi ū teh chìnpō͘, lâng ê liôngsim putsî ū teh oa̍h tāng lâi póchhî in chòeko ê kôanui, jînlūi chiāmchiām khah ū teh siūⁿ khah ū kámkak bô boánchiok ê liāmthâu tī.leh.

Chhiáⁿ koh khòaⁿ chit saⁿê bîncho̍k, chiūsī Hilīnî lâng, Lômá lâng íki̍p Iûthài lâng.

Seng lâi khòaⁿ Hilīnî lâng. In sī kiaungō͘, jia̍tsêng, phûsò bíbiāu ê bîncho̍k, ū kosiōng ê gē su̍t, bûnha̍k, tiatha̍k tī.leh;in sī gâu hiónglo̍k gē su̍t, koh ū gâu chò si ê thianhūn, tùi ánne ū antì chē chē sînbêng tī O͘línphuh(Olympus) ê soaⁿ téng. Tī kin'áji̍t ê sèkài, sio̍k tī bûnbêng ê kok, lóng ēng kiaⁿhiâⁿ kah kámsiā ê liāmthâu teh chùì khòaⁿ kó͘chá hiahê Hilīnî lâng. Lán kin'áji̍t só͘ū chò hó ê bûnhòa, tōapō͘hūn sī chhut tùi in ê konglô. In ūi tio̍h bûnhòa lâi ló͘le̍k khòaⁿchò sī tē it tiōngiàu ê kang. Khaksi̍t bô ū símmi̍h kok thang tùi in lâi khoakháu in ê bûnhòa, iā khaksi̍t bô ū símmi̍h kok thang pí in khah siū lâng ê chhengchàn.

Chóng.sī, hàiⁿah!Tī chòekīn ê tāichiàn, lán ū siū kàsī, chaiiáⁿ bûnhòa bô chongkàu tī.leh, sī bē tàng chò símmi̍h, iā chai tongsî hitê khóliân ê Hilīnî lâng ū sêngjīn, kiámchhái kin'áji̍t ê Tekkok lâng iā tio̍h ài sêngjīn, chaiiáⁿ sèkài kanta bûnhòa sī bē tàng chìnpō͘. Chiàu góa teh siūⁿ hiahê Hilīnî lâng oánjiân chhinchhiūⁿ kīntāi ê Paris siâⁿ ê lâng, sī phûsò, ài gô͘lo̍k, oa̍htāng, sī ài iûiû chūchāi ê bîncho̍k. Sûijiân sī ánne, tī in hitê sengoa̍h ê ē bīn sī iáukú ū Hâm chi̍t chióng ê ai tiāu tī.leh. In só͘ū hitê chòe êngiāu ê sîkî íkeng kòeliáu, Hilīnî ê n̂gkim sîtāi sī íkeng khì lah. In chèngtī siōng ê chhànlān íkeng sitlo̍h. Kiatkio̍k sī hùi liáu in ê itseng tī hitê phûsò, îmga̍k ê sengoa̍h, hòngtōng kah siâok ê liāmthâu sī chhinchhiūⁿ hoanhoe seⁿ tī in ê sengoa̍h lāi. In ê súisúi ê chongkàu íkeng bô la̍t thang chó͘chí in ê siâok ê sèngphiah. Kám ē leh? Liân tongsî tī hitê siōng êngiāu ê ji̍t, in só͘ ho̍ksāi tī hitê O͘línphuh(Olympus) soaⁿ téng ê chèng sînbêng, iā to lóng sī îmlōan ê só͘ chò. Só͘í lán kám bōe siūⁿ kóng, ū símmi̍h lâng beh tùi hiahê sînbêng lâi kòsò͘ in ê chengsîn siōng ê kîkiû?

Tng in siàuliân ê sî, simchêng sī ke̍k tansûn, in putchí ū sìnsim, khòaⁿ hiahê sînbêng sī chin tú chin, si̍t tú si̍t. In ū sìnhōng in ê sînbêng, inūi in só͘ sìn ê to m̄ sī choanchoan sī pháiⁿ lūi ê sînbêng, chhinchhiūⁿ Jiûbú(Jove) sîn sī hó sèngchêng ê pē, sī Chōbu̍tchú. In só͘ sìn ê sînbêng iā ū kah in tôngchāi kauchiàn tī Thê mô͘po͘lí (Thermopylae) ê soaⁿkok, tīhia ū saⁿpah ê ū miâsiaⁿ ê lâng, khéng ūi tio̍h Hilīnî, ūi tio̍h chènggī lâi sòngsit in ê sèⁿmiā.

Chóng.sī in taⁿ íkeng tūilo̍h chiâⁿchò sībô ǹgbāng, loánjio̍k ê bîncho̍k. Sûijiân in ū póchûn hiahê sînbêng ê hêngthé, kîsi̍t sī choânjiân sitlo̍h íchêng só͘ū chinsi̍t ê sìnsim. In ê sînōe piànsêng chi̍tkhóan hongtōng ê kò͘sū. Só͘í tī chiahê khóliân ê Hilīnî lâng tehkhòaⁿ, chitê sèkài putkò sī chi̍tê bôliâu ê só͘chāi. Tng in chhengliân ê sî só͘ tiaukhek lâi chunkèng ê sîn, nāsī in iáu ū sìnsim, chiū iáu ē thang tāmpo̍h lâi anùi in ê sim, m̄ kú in taⁿ to bô sìn lah!

Tī地理上以及政治上chiahê外形ê變遷以外，咱thang tùi hit當時，人ê思想以及念頭ê方面來看出hitê相siāng有意義ê內面的ê準備。當時是一个厭倦失意，無滿足ê世界，tīteh thèng候基督ê臨到。不止欠人thang幫助來鼓舞in ê心。免講，基督以前tī ta̍k時代chē chió有影lóng是ánne。總是人類有teh進步，人ê良心不時有teh活動來保持in最高ê權威，人類漸漸khah有teh想khah有感覺無滿足ê念頭tī.leh。
請koh看chit三个民族，就是希利尼人、羅馬人以及偤太人。

先來看希利尼人。In是驕傲、熱誠、浮躁美妙ê民族，有高尚ê藝術、文學、哲學tī.leh;in是gâu享樂藝術，koh有gâu做詩ê天份，tùi ánne有安置chē chē神明tī O͘línphuh(Olympus)ê山頂。Tī今á日ê世界，屬tī文明ê國，lóng用驚惶kah感謝ê念頭teh注意看古早hiahê希利尼人。咱今á日所有做好ê文化，大部分是出tùi in ê功勞。In為tio̍h文化來努力看做是第一重要ê工。確實無有啥物國thang tùi in來誇口in ê文化，也確實無有啥物國thang比in khah受人ê稱讚。

總是，hàiⁿah!Tī最近ê大戰，咱有受教示，知影文化無宗教tī.leh，是bē tàng做啥物，也知當時hitê可憐ê希利尼人有承認，kiámchhái今á日ê德國人也tio̍h ài承認，知影世界kanta文化是bē tàng進步。照我teh想hiahê希利尼人宛然親像近代ê巴黎城ê人，是浮躁、ài娛樂、活動，是ài悠悠自在ê民族。雖然是ánne，tī in hitê生活ê下面是iáukú有含一種ê哀調tī.leh。In所有hitê最榮耀ê時期已經過了，希利尼ê黃金時代是已經去lah。In政治上ê燦爛已經失落。結局是廢了in ê一生tī hitê浮躁、淫樂ê生活，放蕩kah邪惡ê念頭是親像蕃花生tī in ê生活內。In ê súisúi ê宗教已經無力thang阻止in ê邪惡ê性癖。Kám ē leh？連當時tī hitê siōng榮耀ê日，in所服事tī hitê O͘línphuh(Olympus)山頂ê眾神明，也to lóng是淫亂ê所做。所以咱kám bōe想講，有啥物人beh tùi hiahê神明來告訴in ê精神上ê祈求?

當in少年ê時，心情是極單純，in不止有信心，看hiahê神明是真tú真，實tú實。In有信奉in ê神明，因為in所信ê to m̄是專專是pháiⁿ類ê神明，親像Jiûbú(Jove)神是好性情ê父，是造物主。In所信ê神明也有kah in同在tī Thê mô͘po͘lí (Thermopylae)ê山谷交戰，tīhia有三百个有名聲ê人，肯為tio̍h希利尼，為tio̍h正義來喪失in ê性命。

總是in taⁿ已經墜落成做是無ǹg望、軟弱ê民族。雖然in有保存hiahê神明ê形體，其實是全然失落以前所有真實ê信心。In ê神話變成一款轟動ê故事。所以tī chiahê可憐ê希利尼人teh看，chitê世界不過是一个無聊ê所在。當in青年ê時所雕刻來尊敬ê神，若是in猶有信心，就猶ē thang淡薄來安慰in ê心，m̄ kú in taⁿ to無信lah!