《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

Tē it koàn Tī Κhíthâu 第一卷 Tī起頭「第三章 世界有teh thèng候」之三

作者 Tâie̍k:Ko Tekchiong, Siutèng: Chng Hūiphêng&Lîm Chùnio̍k 2021.02.14

Sutoa ha̍kphài ê tiatha̍kchiá ū phahkhui lâng ê sim, lâi kàsī hó ê tōlí kóng,"Tio̍h kiû hó ê tekhēng, tio̍h thiaⁿ liôngsim ê siaⁿ, inūi liôngsim sī chi̍t chióng lāichāi ê sîn. Tōabīn tī liôngsim ê pōeāu, ū bó͘ úitāi ê sîn tī.leh. Chóng.sī sûijiân bô kóng, ia̍h sī tio̍h thiaⁿ liôngsim ê siaⁿ."chāi īⁿkàutô͘, che kám bô sǹgchò sī kosiōng súisúi ê thāitō͘?

Khaksi̍t, Siōngtè ū putsî teh pangchō͘ lâng ê sim lâi bat hó ê kàsī. Hitê só͘ beh lâi chò sèkan ê kng ê, iûgoân ū teh chiòkng tī in ê simlāi.

Kó͘chá hiahê susióngka íkeng ū chīn in siōng tōa ê ló͘le̍k. Chóng.sī in só͘ ló͘le̍k ê, lóng sī lílūn, ha̍ksoat nātiāⁿ. In bô thang chhinchhiūⁿ Iûthài lâng ê khoánsit, ū kiankò͘ ê kinki, thang lâi khíchō in ê chongkàu. Tùi ánne, in ê siōngkôan ê ló͘le̍k sī lóng kui tī khangkhang, in ê lílūn, ha̍ksoat sī bô la̍t thang pangchō͘ lâng lâi jímsiū chitê bô pêⁿtháⁿ ê jînseng, in hiahê súisúi ê ha̍ksoat, khaksi̍t bē tàng giú itpoaⁿ lâng ê sim. In ke̍kle̍k hoathui lán lâng kakī ê lísèng, lâi beh susiúⁿ chongkàu ê tōlí, iáukú in ê kiatkio̍k sī sitpāi.

In sī sitpāi, tútú gōapang lâng chhinchhiūⁿ ánne teh cháuchhōe chin kng ê sî ──tútú tng lán lâng khò kakī ê ló͘le̍k sitpāi ê sî ──tútú tī chitê sèkài súsiōng ê gûiki ê sî, Kitok lâilîm kàu sèkan, che kám m̄ sī ē tàng hō͘ lán chùì ê sū?

Taⁿ lâi kóngkhí cho͘chit bûnbêng ê sèkài hitê tē saⁿ ê bîncho̍k, Iûthài lâng sī ánchóaⁿ? Tōa bīn ū lâng beh siocheⁿ kóng, nāsī Hilīnî lâng á.sī Lômá lâng, kiámchhái thang kóng sī ū teh kîthāi ê sim tī.leh, m̄ koh khióngkiaⁿ sī Iûthài lâng, bôlūn siáⁿ khóan,khólêng sī kò͘chi̍p, hêngge̍k, bô ū hoaⁿhí ài gêngchiap Kitok ê lîmkàu ê sim.

Lán thang siūⁿ, che kóng liáu ē ū khah kòethâu. Lán kanta khòaⁿkìⁿ Iésu tī Siniok tiong só͘ kongkek ê hiánhiān ê sūsi̍t, chiū ánne lâi phòaⁿtòan in sī kò͘chip, gâu khǹg phiankiàn ê Iûthài lâng. Chhiáⁿ lán tio̍h ē kìtit tī Iûthài lâng ê tiongkan, ū chē chē chin hó ê lâng, ū liáukái Iésu chiūsī oânsêng Kūiok ê sianti só͘ teh īgiân ê, sòa lâi chiâⁿchò goânsí sîtāi ê kàuhōe, siōng chá ê chò tē it kèngkhiân ê sìntô͘.

Lán nā chhâkhó tongsî ê tùchok, chiū ē chai ū chē chē chhimtîm ê Iûthài lâng, bô kohiūⁿ Hilīnî lâng á.sī Lômá lâng, iûgoân sībô boánchiok in ê chongkàu. Hiahê līkhui Pale̍ksuteng sìkè iûle̍k tī gōakok ê Iûthài lâng ū chiapchhiok tio̍h pa̍t kok ê bîncho̍k, soah putchí tôngchêng in ê ha̍kbūn, tùi ánne ū khuikhoah in ê gánkài. In íkeng thoatchhut Pale̍ksuteng ê pâi gōa ê simsu. In chhinbi̍t lâi kah gōapang ê pêngiú chòhóe khiākhí, tùi ánne ū kámkak in ê Iûthàikàu, nāsī bē tàng iôngín gōapang lâng, chiū khaksi̍t bē tàng chiâⁿchò choân jînlūi ê chongkàu. Siatsú nā kóng, Iéhobah chíū sī Isulael chi̍t bîncho̍k ê Siōngtè, ígōa ê sèkài ê lâng, chíū tio̍h kengiû Isulael lâng ê chhiú, thàn in ê katlé, thàn só͘ bô ài ê chē chē ohtit tamtng ê kuikí, chiah thang chhinkīn i, chhinchhiūⁿ chit khóan ìsù, sī chin khùnlān ê sū. Tùi ánne, lán ū khòaⁿkìⁿ chē chē Iûthài lâng ê tùchok, koatì ū khǹg khah khoahtōa ê ǹgbāng beh lâi tiâuhô in ê chongkàu, chiâⁿchò chi̍tê sèkài ê chongkàu, lâi līek choân jînlūi.

Siatsú Iûthàikàu, to ū hiah kosiōng ê sînha̍k, nā ē tit thang khui hoe lâi chiâⁿchò chi̍tê úitāi ê sèkài ê chongkàu, hō͘ choân jînlūi, bô hunpia̍t Iûthài á.sī gōapang, Hilīnî á.sī iábân ê, lô͘po̍k á.sī chūiû ê, lóng thang tit tio̍h Siōngtè ê untián, sī chin bānhēng! Kîsi̍t chē chē chhimtîm ê Iûthài lâng chai, che tútú sī Kūiok chèng sianti só͘ khòaⁿ ê īsiōng, chiūsī ū chi̍t ji̍t Mesíiah beh lîmkàu, tùi Iûthài ê kinchâng beh hoathiān chi̍t lúi sèkài ê chongkàu ê tōa lúi ê hoe, thang lâi chiokhok choân jînlūi.

Lán tīchia iáu ū chi̍t hāng tio̍h siūⁿ. Lūn lu̍thoat, chhinchhiūⁿ Páulô hitkhóan jia̍tsêng chengsîn ê lâng tehkhòaⁿ, sī íkeng kū khì ê mi̍h. Chiàu Páulô ê ìsù, lu̍thoat sī ē bô khì, lu̍thoat putkò sī chiāmsî, sī chò gín'á ê kàusu, ínchhōa lâng chiūkīn Kitok. Tī i teh kòpe̍k hoánhóe chêng ê chengsîn siōng ê chhiⁿchhám ê tàucheng, hit kù ōe ê tiongkan, ū piáusī hō͘ lán chai, ū chē chē jia̍tsêng ê Iûthài lâng cháiⁿiūⁿ ū chhinchhiūⁿ i ê khoánsit, teh cháuchhōe khòaⁿ ū símmi̍h khah ū ǹgbāng ê lō͘ thang chhinkīn Siōngtè. Chāi hit ténghō lâng, in chhōe tio̍h Kitok sī chi̍tê thang hoaⁿhí ê hoatkiàn.

Sutoa學派ê哲學者有phah開人ê心，來教示好ê道理講，「Tio̍h求好ê德行，tio̍h聽良心ê聲，因為良心是一種內在ê神。大面tī良心ê背後，有某偉大ê神tī.leh。總是雖然無講，ia̍h是tio̍h聽良心ê聲。」在異教徒，這kám無算做是高尚súisúi ê態度?

確實，上帝有不時teh幫助人ê心來bat好ê教示。Hitê所beh來做世間ê光ê，猶原有teh照光tī in ê心內。

古早hiahê思想家已經有盡in siōng大ê努力。總是in所努力ê，lóng是理論、學說nātiāⁿ。In無thang親像偤太人ê款式，有堅固ê根基，thang來起造in ê宗教。Tùi ánne，in ê上高ê努力是lóng歸tī空空，in ê理論，學說是無力thang幫助人來忍受chitê無平坦ê人生，in hiahê súisúi ê學說，確實bē tàng giú一般人ê心。In極力發揮咱人家己ê理性，來beh思想宗教ê道理，iáukú in ê結局是失敗。

In是失敗，tútú外邦人親像ánne teh走chhōe真光ê時──tútú當咱人靠家己ê努力失敗ê時──tútú tī chitê世界史上ê危機ê時，基督來臨到世間，這kám m̄是ē tàng hō͘咱注意ê事?

Taⁿ來講起組織文明ê世界hitê第三ê民族，偤太人是án怎？大面有人beh相爭講，若是希利尼人á是羅馬人，kiámchhái thang講是有teh期待ê心tī.leh，m̄ koh恐驚是偤太人，不論啥款，可能是固執、橫逆，無有歡喜ài迎接基督ê臨到ê心。

咱thang想，這講了ē有khah過頭。咱kanta看見耶穌tī新約中所攻擊ê顯現ê事實，就ánne來判斷in是固執，gâu勸偏見ê偤太人。請咱tio̍h ē記得tī偤太人ê中間，有chē chē真好ê人，有了解耶穌就是完成舊約ê先知所teh預言ê，續來成做原始時代ê教會，siōng早ê做第一敬虔ê信徒。

咱若查考當時ê著作，就會知有chē chē深沈ê偤太人，無kohiūⁿ希利尼人á是羅馬人，猶原是無滿足in ê宗教。Hiahê離開巴勒斯坦四界遊歷tī外國ê偤太人有接觸tio̍h別國ê民族，soah不止同情in ê學問，tùi ánne有開闊in ê眼界。In已經脫出巴勒斯坦ê排外ê心思。In親密來kah外邦ê朋友做伙khiā起，tùi ánne有感覺in ê偤太教，若是bē tàng容允外邦人，就確實bē tàng成做全人類ê宗教。設使若講，耶和華只有是以色列一民族ê上帝，以外ê世界ê人，只有tio̍h經由以色列人ê手，趁in ê割禮，趁所無ài ê chē chē oh得擔當ê規矩，才thang親近伊，親像chit款意思，是真困難ê事。Tùi ánne，咱有看見chē chē偤太人ê著作，決意有khǹg khah闊大ê ǹg望beh來調和in ê宗教，成做一个世界ê宗教，來利益全人類。

設使偤太教，to有hiah高尚ê神學，若會得thang開花來成做一个偉大ê世界ê宗教，hō͘全人類，無分別偤太á是外邦，希利尼á是野蠻ê，奴僕á是自由ê，lóng thang得tio̍h上帝ê恩典，是真萬幸！其實chē chē深沈ê偤太人知，這tútú是舊約眾先知所看ê異象，就是有一日彌賽亞beh臨到，tùi偤太ê根叢beh發現一蕊世界ê宗教ê大蕊ê花，thang來祝福全人類。

咱tīchia猶有一項tio̍h想。論律法，親像保羅hit款熱誠精神ê人teh看，是已經舊去ê物。照保羅ê意思，律法是ē無去，律法不過是暫時，是做gín'á ê教師，引chhōa人就近基督。Tī伊teh告白反悔前ê精神上ê悽慘ê鬥爭，hit句話ê中間，有表示hō͘咱知，有chē chē熱誠ê偤太人怎樣有親像伊ê款式，teh走chhōe看有啥物khah有ǹg望ê路thang親近上帝。在hit等號人，in chhōe tio̍h基督是一个thang歡喜ê發見。