《《台灣青年》精選台譯》

 | | | 轉寄

Lán Tâioân tó thâuchi̍tê huihêngoân Chiā Bûnta̍t Kìchiá /咱台灣頭一个飛行員 謝文達

作者 《台灣青年》記者, 台譯：Lîm Chùnio̍k 2020.05.10

1920 nî la̍kgo̍eh chhejī sī thâuchi̍t pái chhinchhiūⁿ jo̍ahthiⁿ ê ji̍tchí, he sī imtîm ê thiankhong; chákhí sî ū chi̍ttiám'á ianbū, m̄ koh chiapkīn ē po͘ ê sî, thiⁿténg piàn kah jú lâi jú nâ, chhiū'áńg mā jú lâi jú kāu, chhiūki kah chhiūhio̍h kahná iáu teh àikhùn. Heh, góa kúi kang chêng to̍h chai Chiā Bûnta̍t sian.siⁿ beh sái huihêngki lâi Tangkiaⁿ hóngbūn, to̍h sī chit kang ê cha̍pjī tiám pòaⁿ chóiū.

Pitkèng sī kâng lūi ē hō͘siong thiàⁿsioh, tng góa thiaⁿkóng i hit kang beh poelâi ê sî, liân Italíah ê tōa huihêng to bē kámkak ū hèngchhù ê góa, chio kúiūi tônghiong, kahná thênghûn kàbū, chông khì tongsî beh kànglo̍h ê Tangkiaⁿ oan Susakhih（すさき）háipiⁿ ê thūnhái sinseng tē. Tī ītēng kànglo̍h sîkan chìnchêng, tônghiong ê lâmlí, sinsū kah ha̍kseng íkeng ū saⁿcha̍p gōa lâng chūchi̍p tī hia; chin chē koanchiòng íkeng khiā tī lēnggōa chi̍t thâu, hêngsêng kahná jînchhiûⁿ, só͘ū ê lâng lóng ǹg thiⁿténg teh siòng, teh bāng. Oh, ū lâng hoah kóng lâi à, góa chiū ánne gia̍h thâu liâubāng, khòaⁿ tio̍h khongtiong hn̄ghn̄g ê só͘chāi kahná chiáu'á ê huihêngki iáⁿ. Ah! ūiáⁿ lâi à, tāike putiokjîtông phah pho̍k'á lâi hoangêng; chhit, peh huncheng liáuāu, huihêngki phŏng chi̍t.siaⁿ, iok saⁿpah kongchhioh ê koântō͘ poekòe, góan ēng bō'á kah chhiúkin'á tùi huihêngki ia̍t lâi ia̍t khì, góa khòaⁿ tio̍h Chiā sian.siⁿ gia̍h chhiú hoaⁿhí tùi koanchiòng ia̍t chhiú. Huihêngki koh se̍h îⁿkho͘'á nn̄g liàn liáuāu, tī tāike hoah bānsòe ê siaⁿ tiong í kámsiā ê hongsek kànglo̍h. Tônghiong tângchê oákhì gêngchiap chhùi chhiò ba̍k chhiò lo̍h huihêngki ê Chiā sian.siⁿ, tāike lâi hoaⁿhí kóngōe, tônghiong ū chúnpī hoekho͘, iû khìchit kongá ê Chhân hujîn chhinchū hiàn chiūⁿ, khèngchiok i ê sêngkong. Ánne tī hoaⁿhí ê khìhun tiong, Chiā sian.siⁿ siókhóa hiohkhùn liáuāu, i te̍kpia̍t káisoeh i ìài ê huihêngki ê sèchiat, ta̍k lâng lóng kámkak chin chhùbī, jîchhiáⁿ chhamkoan huihêngki ê ta̍k pō͘hūn. Tī chiokhō ê khìhun tiong, Chiā sian.siⁿ koh chi̍t pái tengki, tī tèkok siúto͘ ê khongtiong se̍h chi̍t liàn liáuāu, koh poe tńgkhì Chutanumah（つだぬま）.

Ah, kokūi hiongchhin, góa ē tàng chhinba̍k khòaⁿ tio̍h lán chhengliân tôngpau chūiû poekòe tèkok ê siúto͘, che sī hôténg hoaⁿhí ê tāichì, tio̍h lâi chiokhok lán Tâioân ê chhengliân huihêngoân, kám m̄ sī? Chiā sian.siⁿ kinnî tú jīcha̍p hòe, sī lán Tâioân Hô͘lô͘tun hūkīn ê lâng, lāupē hōchò Chiā Chhuntî, i sī chitê hùjū katêng ê to̍kseⁿ kiáⁿ. Tùi cha̍pgō͘ hòe ê chhunthiⁿ khaisí, i to̍h tī Tâitiong tiongha̍k tha̍k chheh（E̍kchù, Tâitiong Ittiong tē it kài）, tùi sin ê mi̍hkiāⁿ ū ke̍ktōa ê hèngchhù, kòsèng bē ài tòe lâng chò íkeng chòkòe ê tāichì. Só͘í tī tiongha̍k ê sî, i bô hutlio̍k lāusu ê kongkhò, m̄ koh, i bô sítha̍k kàukhosu khò lāi ê chheh, tùi kîtha ìsek hêngthài ê būntê mā chhiongmóa jia̍tchêng. Chit chióng hoatkiàn sin sèkài ê chengsîn kah tùi sin oa̍htāng ê ǹgbāng, hō͘ i koattēng beh chiâⁿchò chi̍tê huihêngoân. I ittān koattēng to̍h siūⁿ beh chīn kín lâi chìnhêng, só͘í, Chiā sian.siⁿ siūⁿ beh tōatáⁿ līkhui ha̍khāu, khì Tangkiaⁿ chiapsiū huihêng hùnliān, bô beh tán kàu pitgia̍p tiánlé. I hiòng pē bú thêchhut chitê kèōe, m̄ koh, i iáu sī thiaⁿ pē bú kah lāusu ê ōe, tńgkhì ha̍khāu kèsio̍k tha̍k kàu pitgia̍p, liáuāu tī 1918 nî sì.go̍eh, Thagaoah（たがわ）hāutiúⁿ siāukài i khì tha̍k Chhibah（ちば）koān Chhutanumah（つだぬま）ê Ithó͘（いとう）huihêng giánkiùsó͘. I phahpiàⁿ ha̍ksi̍p koh ló͘le̍k kangchok, soah kòelô tìsú sînkeng thiàⁿ, hókachài m̄ sī chin giâmtiōng; i ê kilêng itti̍t thêseng, hông oló kóng ē sái chò chítō lāusu. Kàu kinnî itgo̍eh iáubōe chi̍t nî ê sîkan, i to̍h thongkòe tanto̍k kàsú ê huihêng híkhó. Só͘í, Chiā sian.siⁿ kámkak suiàu kakī ê huihêngki; in tau ê chîⁿhāng m̄ sī chin liōngsiōng, m̄ koh, in lāupē ū chànsêng, to̍h ēng chi̍tbān gōa îⁿ tùi thâuchi̍tê tī Tangkiaⁿ kah Tāipán chi kan tn̂gtô͘ huihêng ê Iamagathah（やまがた）bé tio̍h i hit tâi àiki. Che ígōa, chìnji̍p huihêng giánkiùsó͘ ta̍k kògo̍eh ê hùiiōng tāiiok ài saⁿpah îⁿ chóiū, che hō͘ i ohtit îchhî lo̍h.khì ê khóan. Goá ūi lán tôngpau tiongkan ū chit chióng chhengliân kah i ê pē bú kámkak hoaⁿhí kah kámsiā; tng góa thiaⁿ tio̍h chit chióng khùnlân ê sî, ūi tio̍h Chiā sian.siⁿ ê chionglâi, ū putchí'á tôngchêng ê sim. Kinkì góa só͘ chai, Chiā sian.siⁿ ū beh chhamka tī la̍k.go̍eh 21 ji̍t kíhêng ê Hôngka Huihêng Hia̍phōe ê písài, jîchhiáⁿ beh tī chhit.go̍eh hāsûn ēng i ê huihêngki poe tńgkhì lán Tâioân ê kò͘hiong, chò huihêng hóngbūn. Ǹg bāng tônghiong jînsū tùi chitê tôngpau huihêng chhengliân ê tiánbōng piáusī koansim kah tôngchêng.
v v v v
Hiāntāi ê hùhô

Tongkim ê hùhô lâng kantaⁿ kipbeh chekchū kòjîn châisán, tùi kongkiōng sūgia̍p kah chûsiān hêngûi chin léngtām, kek bô khòaⁿkìⁿ; engkai chūhoattek ê soah piànsêng pītōng, lóng sī teh chò kauchè sèng kah ū bo̍ktek ê m̄ chênggōan ê hiànkim. Hiahê íkeng chiâⁿchò só͘ūi ê kimchîⁿ lô͘lē, inūi kimchîⁿ ê gôanin sīmchì bē liáukái jînchêng sèsū ê lâng, kiámchhái ē sái kóng sī putkhó sugī ê kúchí —— ū lâng ánne kóng.

1920年六月初二是頭一pái親像熱天ê日子，he是陰沉ê天空；早起時有一點á煙霧，m̄ koh接近下晡ê時，天頂變kah jú來jú藍，樹á蔭mā jú來jú厚，樹枝kah樹葉kahná iáu teh ài睏。Heh，我幾工前to̍h知謝文達先生beh駛飛行機來東京訪問，to̍h是chit工ê十二點半左右。

畢竟是仝類ē互相疼惜，當我聽講伊hit工beh飛來ê時，連意大利ê大飛行都bē感覺有興趣ê我，招幾位同鄉，kahná騰雲駕霧，chông去當時beh降落ê東京灣洲崎（すさき）海邊ê thūn海新生地。Tī預定降落時間chìn前，同鄉ê男女、紳士kah學生已經有三十gōa人聚集tī hia；真chē觀眾已經khiā tī另外一頭，形成kahná人牆，所有ê人lóng ǹg天頂teh siòng，teh望。Oh，有人hoah講來à，我就ánne gia̍h頭瞭望，看tio̍h空中遠遠ê所在kahná鳥á ê飛行機影。Ah！有影來à，大家不約而同phah pho̍k'á來歡迎；七、八分鐘了後，飛行機phōng一聲，約三百公尺ê koân度飛過，阮用帽á kah手巾á對飛行機ia̍t來ia̍t去，我看tio̍h謝先生gia̍h手歡喜對觀眾ia̍t手。飛行機koh se̍h圓箍á二liàn了後，tī大家hoah萬歲ê聲中以感謝ê方式降落。同鄉同齊óa去迎接嘴笑目笑落飛行機ê謝先生，大家來歡喜講話，同鄉有準備花kho͘，由氣質高雅ê田夫人親自獻chiūⁿ，慶祝伊ê成功。Ánne tī歡喜ê氣氛中，謝先生小khóa歇睏了後，伊特別解說伊意愛ê飛行機ê細節，ta̍k人lóng感覺真趣味，而且參觀飛行機ê ta̍k部分。Tī祝賀ê氣氛中，謝先生koh一pái登機，tī帝國首都ê空中se̍h一liàn了後，koh飛tńg去津田沼（つだぬま）。

Ah，各位鄉親，我ē tàng親目看tio̍h咱青年同胞自由飛過帝國ê首都，這是何等歡喜ê tāichì，tio̍h來祝福咱台灣ê青年飛行員，kám m̄是？謝先生今年tú二十歲，是咱台灣葫蘆墩附近ê人，老父號做謝春池，伊是chitê富裕家庭ê獨生kiáⁿ。Tùi十五歲ê春天開始，伊to̍h tī台中中學讀冊（譯註：台中一中第一屆），對新ê物件有極大ê興趣，個性bē ài tòe人做已經做過ê tāichì。所以tī中學ê時，伊無忽略老師ê功課，m̄ koh，伊無死讀教科書課內ê冊，對其它意識形態ê問題mā充滿熱情。Chit種發見新世界ê精神kah對新活動ê ǹg望，hō͘ 伊決定beh成做一个飛行員。伊一旦決定to̍h想beh盡緊來進行，所以，謝先生想beh大膽離開學校，去東京接受飛行訓練，無beh等到畢業典禮。伊向父母提出chitê計畫，m̄ koh，伊iáu是聽父母kah老師ê話，tńg去學校繼續讀到畢業，了後tī 1918年四月，田川校長紹介伊去讀千葉（ちば）縣津田沼（つだぬま）ê伊藤（いとう）飛行研究所。伊phah拚學習koh努力工作，soah過勞致使神經痛，好佳哉m̄是真嚴重；伊ê技能一直提升，hông oló講ē sái做指導老師。到今年一月iáu未一年ê時間，伊to̍h通過單獨駕駛ê飛行許可。所以，謝先生感覺需要kakī ê飛行機；in tau ê錢項m̄是真liōngsiōng，m̄ koh，in老父有贊成，to̍h用一萬gōa円tùi頭一个tī東京kah大阪之間長途飛行ê山懸（やまがた）買tio̍h伊hit台愛機。這以外，進入飛行研究所ta̍k個月ê費用大約ài三百円左右，這hō͘ 伊oh得維持落去ê款。我為咱同胞中間有chit種青年kah伊ê父母感覺歡喜kah感謝；當我聽tio̍h chit種困難ê時，為tio̍h謝先生ê將來，有不止á同情ê心。根據我所知，謝先生有beh參加tī六月21日舉行ê皇家飛行協會ê比賽，而且beh tī七月下旬用伊ê飛行機飛tńg去咱台灣ê故鄉，做飛行訪問。Ǹg望同鄉人士對chitê同胞飛行青年ê展望表示關心kah同情。

v v v v
現代ê富豪

當今ê富豪人kantaⁿ急beh積聚個人財產，對公共事業kah慈善行為真冷淡，kek無看見；應該自發tek ê soah變成被動，lóng是teh做交際性kah有目的ê m̄情願ê獻金。Hiahê已經成做所謂ê金錢奴隸，因為金錢ê原因甚至bē了解人情世事ê人，kiámchhái ē sái講是不可思議ê舉止——有人ánne講。