《《台灣青年》精選台譯》

 | | | 轉寄

"Tâioân Chhengliân" Tē it koàn tē gō͘ hō Hoatkhansû/《台灣青年》第一卷第五號 發刊詞

作者 編輯部, 台譯：Lîm Chùnio̍k 2020.05.24

1920 nî ê nîbóe teh beh kòekhì, lán lâng tī chit chi̍t nî tongtiong tàuté ū chò siáⁿmi̍h tāichì? Nāsī hôethâu khòaⁿ, kantaⁿ ē tàng hō͘hóe niāniā, m̄ koh tòeleh sîkan ê piànchhian, siāhōe chōnghóng ū hoatseng tōa piànhòa. Sèkài tē tô͘ ê sekchhái hō͘ tāichiàn tiong lâukòe ê hoehtiâu tiôngsin chhat kòe, itti̍t hō͘ lâng jīnûi sī chìkôan ê kokka chiâⁿchò chi̍t ki chi̍t ki ê thiāu'á, chiū ánne kiànli̍p chhiaukip kokka ê kôanui. Lēnggōa chi̍t hongbīn, susióng ná chhinchhiūⁿ chôaⁿchúi itti̍t éng chhut, jînkôan ná chhinchhiūⁿ teksún itti̍t teh chhuntián. Eh! Κáichō ê sèkài, káichō ê sîtāi, si̍tchèsiōng sī chit chi̍t nî ê tāichì.

Τī tiôngsin sokchō sèkài ê kaklo̍h ê Tâioân tó, chit chi̍t nî ê chênghêng sī ánchóaⁿ? Lán chiāmsî mài mn̄g si̍tchit kah hōanûi, lán lâi khòaⁿ hitê bô phianlī káichō tōa chhusè ê tāichì. Oāⁿ kù ōe lâi kóng, sin ê chóngtok hiànhoat káitû chènghú koaⁿoân kah kàusu ê búchong, jîchhiáⁿ ū kiámchió kéngchhat ê kôanle̍k, lán tāiseng lâi kíchhut tē hng chūtì ê bīnmāu. Che ígōa, kàuio̍k hongbīn ū Tâioân ha̍kseng kah Ji̍tpún ha̍kseng kiōngha̍k ê kuitēng, tī koaⁿlī jīm ēng kuitēng, hùntō iû piáⁿchióng kàusu sengjīm, sûnchápó͘ iû sûncha chìnseng. Koh khah chìn chi̍tpō͘ lâi kóng, pún cha̍pchì tho̍kchiá sianpòe khòaⁿ ē tio̍h koh ta̍ttit oló ê sī, lán tóbîn ē tàng tùi àmsek thoatchhut.

M̄ koh, lia̍tūi hiaⁿtī chímōe! Lán cho̍attùi bē tàng so͘hut ba̍kchiu chêng hoatseng koh khah tōa, koh khah kinpún ê tiôngsin sokchō, lán tī kòekhì íkeng ū thégiām kòe kîtha lâng bô hoattō͘ sióngsiōng ê thòngkhó͘. Tio̍h kóng sī Ji̍tpún tèkok ū kunchú li̍phiàn ê chèngthé, m̄ koh to̍kto̍k tī lán Tâioân tólāi bô chìnhêng li̍phiàn chèngtī, si̍tchāi sī chin bô ha̍plí. Hôhòng bo̍kchêng tē kiû téngbīn chûnchāi ê jīmhô jînlūi siāhōe, iábân bīkhaihòa ê só͘chāi mài kóng, ū siongtong hiànhoat ê só͘chāi lóng teh si̍thêng só͘ūi í bînì chò kichhó͘ ê chèngtī. Hō͘ lâng ûihām ê sī, to̍kto̍k lán saⁿpah gō͘cha̍p bān ê tóbîn iáu khiā tī chit chióng hui li̍phiàn ê chèngtī chi hā, si̍tchāi ūkàu kiànsiàu. Jîchhiáⁿ chit chióng hui li̍phiàn ê chèngtī si̍tchèsiōng khígôan tī hitê “la̍k saⁿ” būntê. Oāⁿ kù ōe lâi kóng, to̍h sī inūi hiānhêng ê “tē saⁿcha̍p it hō hoatlu̍t”kā li̍phoatkôan siū hō͘ chóngtok ê iânkò͘. Tī Ji̍tpún lāitē ê chin chē tìsek hūnchú chá to̍h tī múi pái thêchhut gītê ê sî hóantùi. Chitmá, tī teh beh koh kíhêng ê gīhōe tiong, beh káikoat chitê hoatlu̍t ê chûnhùi būntê. M̄ koh, būntê m̄ nā hān tī “la̍k saⁿ”ê thiathùi, mā tio̍h chuntiōng tóbîn ê ìgōan.

Lia̍tūi tôngpau! Lán ittēng tio̍h páithoat tonî lâi ê tîmbe̍k, tōatosò͘ ê bókok kokbîn ǹgbāng kah lán kautâm, lán tio̍h khiā khí.lâi, chinsêng kā lán ê siūⁿhoat tùi chôan kok jînbîn sò͘kiû. Chit sî sī lán kah chôan kok jînbîn kiōngtông hia̍ple̍k lâi chìnhêng kinpún ê tōa káichō. Kín khí lâi! Saⁿpah gō͘cha̍p bān ê tôngpau! khílâi chútiuⁿ hoatlu̍t hō͘ lán ê chūiû!

1920年ê年尾teh beh過去，咱人tī chit一年當中到底有做啥物tāichì？若是回頭看，kantaⁿ ē tàng後悔niāniā，m̄ koh tòeleh時間ê變遷，社會狀況有發生大變化。世界地圖ê色彩hō͘ 大戰中流過ê血潮重新擦過，一直hō͘人認為是至kôan ê國家成做一支一支ê柱á，就ánne建立超級國家ê權威。另外一方面，思想ná親像泉水一直湧出，人權ná親像竹筍一直teh伸展。Eh！改造ê世界，改造ê時代，實際上是chit一年ê tāichì。

Τī重新塑造世界ê角落ê台灣島，chit一年ê情形是án怎？咱暫時mài問實質kah範圍，咱來看hitê無偏離改造大趨勢ê tāichì。換句話來講，新ê總督憲法解除政府官員kah教師ê武裝，而且有減少警察ê權力，咱tāi先來舉出地方自治ê面貌。這以外，教育方面有台灣學生kah日本學生共學ê規定，tī官吏任用規定：訓導由丙種教師升任，巡査補由巡査晉升。Koh khah進一步來講，本雜誌讀者先輩看ē tio̍h koh值得oló ê是，咱島民ē tàng tùi暗室脫出。

M̄ koh，列位兄弟姊妹！咱絕對bē tàng疏忽目chiu前發生koh khah大，koh khah根本ê重新塑造，咱tī過去已經有體驗過其他人無法度想像ê痛苦。Tio̍h講是日本帝國有君主立憲ê政體，m̄ koh獨獨tī咱台灣島內無進行立憲政治，實在是真無合理。何況目前地球頂面存在ê任何人類社會，野蠻未開化ê所在mài講，有相當憲法ê所在lóng teh實行所謂以民意做基礎ê政治。Hō͘人遺憾ê是，獨獨咱三百五十萬ê島民iáu khiā tī chit種非立憲ê政治之下，實在有夠見笑。而且chit種非立憲ê政治實際上起源tī hitê六三問題。換句話來講，to̍h是因為現行ê第三十一號法律kā立法權授hō͘ 總督ê緣故。Tī日本內地ê真chē智識分子早to̍h tī每pái提出議題ê時反對。Chitmá，tī teh beh koh舉行ê議會中，beh解決chitê法律ê存廢問題。M̄ koh，問題m̄ nā限tī六三ê撤廢，mā tio̍h尊重島民ê意願。

列位同胞！咱一定tio̍h擺脫多年來ê沉默，大多數ê母國國民ǹg望kah咱交談，咱tio̍h khiā起來，真誠kā咱ê想法對全國人民訴求。Chit時是咱kah全國人民共同協力來進行根本ê大改造。緊起來！三百五十萬ê同胞！起來主張法律hō͘ 咱ê自由！